Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός

Σε ηλικία 89 ετών άφησε την τελευταία του πνοή, σήμερα Πέμπτη (30/11), ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός.

Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στις 18 Νοεμβρίου του 1934 στην Καβάλα. Υπήρξε από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς ενώ σύμφωνα με την UNESCO πρόκειται για έναν από τους δέκα πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς.

Από το 1967 μέχρι το 1994 έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Νέα Υόρκη (τα πρώτα 7 χρόνια εξόριστος από τη χούντα), με ένα τριετές διάλειμμα (1981-1984), κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου.

Συνεργάστηκε με τον Νίκο Κούνδουρο στο σενάριο της ταινίας “Μικρές Αφροδίτες”. Διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO (1996-2004). Ο Βασίλης Βασιλικός, έγραψε, μεταξύ άλλων, το εμβληματικό «Ζ» στο οποίο βασίστηκε και η ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2015 τοποθετήθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι – Δημοκρατική Αριστερά και στις βουλευτικές εκλογές του 2019 τέθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, με τον οποίο και εξελέγη.

Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής (Dr.) σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte (1990-1993), δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Πως γράφτηκε το “Ζ”

Το μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού, δημοσιεύτηκε σε έξι συνέχειες στο περιοδικό “Ταχυδρόμος” το 1966 και σχεδόν ταυτόχρονα με τη δίκη των πρωταιτίων κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις “Θεμέλιο”. Το εξώφυλλο του είχε φιλοτεχνήσει ο Νίκος Κούνδουρος και δέσποζε ένα μεγάλο Ζ (με υπότιτλο: φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος) που σύμφωνα με τον συγγραφέα διαβάζεται “Ζει”.

Το σύνθημα “ο Λαμπράκης ζει”, δόνησε την παλλαϊκή κηδεία του δολοφονημένου βουλευτή στις 28/5/1963 στην Αθήνα, ενώ το γράμμα “Ζ” γράφτηκε μια μέρα πριν έξω από το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, όπου έγιναν και οι πρώτες διαδηλώσεις-φύτρα του μεγάλου κινήματος των Λαμπράκηδων που ταρακούνησε τη νεολαία τα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Βασιλικού, ο Δημήτρης (Μίμης) Δεσποτίδης, η ψυχή του ιστορικού εκδοτικού οίκου της αριστεράς “Θεμέλιο”, του είχε ζητήσει να γράψει για τον Λαμπράκη, φροντίζοντας μάλιστα να τον προμηθεύσει με το απόρρητο υλικό της δικογραφίας: “Δύο χρόνια παιδεύτηκα με την έρευνα, ενώ ο ίδιος μού έφερε όλο το υλικό της ανάκρισης του Σαρτζετάκη, σε φωτοτυπίες, κάπου σαράντα κούτες (πώς το βρήκε, ποτέ δεν τον ρώτησα), μα το βιβλίο δεν μπορούσα να το γράψω. Τελικά, έπειτα από τρία χρόνια βρήκα την πρώτη φράση και ο “Ζ” τελείωσε σε 28 μέρες…” είχε εξομολογηθεί στον δημοσιογράφο Δημήτρη Γκιώνη, ο συγγγραφέας.

Τους αφηγηματικούς του δρόμους άνοιξε το μυθιστόρημα του Τρούμαν Καπότε, “Εν ψυχρώ”, το οποίο αναπλάθει με ακρίβεια τη δολοφονία μιας οικογένειας αγροτών που συνέβη στις ΗΠΑ, το 1959.

Ο Βασιλικός -για προφανείς λόγους απεμπλοκής σε οποιαδήποτε “παρέμβαση” στην έκδοση του βιβλίου- αλλάζει τα ονόματα στο μυθιστόρημα του, ορισμένα εκ των οποίων έχουν και δηλητηριώδες χιούμορ, όπως το “Αρχηγόσαυρος” που φωτογραφίζει τον δοσίλογο Γιοσμά (ή Φον Γιοσμάς αφού στη διάρκεια της κατοχής είχε φορέσει και γερμανική στολή), επικεφαλής της οργάνωσης “καρφίτσα”. Ο Γκοτζαμάνης είναι Γιάγκος Γκοζγκουρίδης, ο Εμμανουηλίδης ο Βάγγος, ο Αντώνης Πιτσώκος που ξυλοφόρτωσε τον Τσαρουχά (Πηρουχάς στο βιβλίο) λέγεται Θηριόσαυρος η Βαρώνας.

Η δράση εξελίσσεται στην Ουδετερούπολη, ο Λαμπράκης είναι ο “Ζ”, ο στρατηγός ο Κωνσταντίνος Μήτσου, ο ανακριτής ο Χρήστος Σαρτζετάκης, σε ένα βιβλίο που μεταφράστηκε σε 19 χώρες και σύμφωνα με τον Guardian είναι μέσα στα 1.000 κορυφαία μυθιστορήματα όλων των εποχών (μαζί με τον “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” του Νίκου Καζαντζάκη). Στη χούντα, βέβαια, απαγορεύτηκε στην Ελλάδα και επανεκδόθηκε μετά την μεταπολίτευση…

Μιλώντας στον Θοδωρή Δημητρόπουλο σε μια μεγάλη συνέντευξη του στο NEWS247 ο Κώστας Γαβράς σχολίασε για την ταινία: “Αυτό που έλεγα στους ηθοποιούς κάθε φορά για να τους εξηγήσω πώς θέλω να συμπεριφερθούν, είναι «σα να γράφουμε πάνω σε ένα τοίχο, Κάτω Η Δικτατορία». Με αυτή την έννοια, του ότι κάνουμε κάνουμε κάτι απαγορευμένο, με αυτό το πάθος πρέπει να δημιουργούμε συνεχώς.

Κι εγώ κάπως έτσι ξεκίνησα το φιλμ. Με ένα μοντάζ γρήγορο, γιατί χρειάζεται μια γραφή γρήγορη χωρίς να σκέφτεται κανένας αισθητικές λύσεις. Μια ταχύτητα. Και το εφαρμόσαμε όλοι μας. Κι οι ηθοποιοί. Ο Τρεντινιάν μου είπε πως θα το κάνει χωρίς να πληρωθεί. Έτσι γεννήθηκε αυτό το φιλμ, με μια διαδικασία που δεν είχαν άλλα φιλμ, τα οποία έγιναν με διαφορετικό τρόπο όσο αφορά την κινηματογραφική δομή αλλά και τα γυρίσματα”

Κάτι παρόμοιο είχε επαναλάβει πριν από μερικά χρόνια σε μια τηλεοπτική συνάντηση του με τον Βασίλη Βασιλικό, για λογαριασμό της ΕΡΤ: “Λειτουργούσαμε σαν κομάντο. Μια ομάδα, ενωμένη ενάντια στην χούντα. Είχα πολύ θυμό μέσα μου, με όσα είχαν συμβεί στην Ελλάδα”.