Δεν είμαστε και λίγοι αυτοί που καθόμαστε να δούμε μία καλή ταινία λόγω του τρόπου με τον οποίο αυτή μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε. Μια βαριά, στενάχωρη ταινία μπορεί να μας βοηθήσει να ξεσπάσουμε συναισθηματικά και απ’ την άλλη μία κωμωδία μπορεί να μας φτιάξει απ’ το πουθενά τη διάθεση. Γενικά οι ταινίες το έχουν αυτό: μπορούν να μας προσφέρουν την ευκαιρία να συνδεθούμε και να εξερευνήσουμε τα συναισθήματά μας με ασφαλή τρόπο.
“Λόγω αυτής της επίδρασης, λοιπόν, που μπορούν να έχουν οι ταινίες, υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον ως προς τη χρήση τους ως θεραπευτικό εργαλείο”, λέει στο Conversation η λέκτορας Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λίνκολν, Τζένι Χάμιλτον. “Αν και αυτό το πεδίο είναι ακόμα πολύ καινούργιο, το review της έρευνας μέχρι στιγμής δείχνει ότι η κινηματογραφική θεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική στο να βοηθήσει τους ανθρώπους να επεξεργαστούν δύσκολα συναισθήματα -κάτι που μπορεί να βοηθήσει εν τέλει και στη βελτίωση της ψυχικής υγείας.
Διαπίστωσα, συνεχίζει, ότι μία ταινία εμπλέκει τους ανθρώπους συναισθηματικά με τρόπους που μπορεί να αποδειχθούν θεραπευτικοί. Το να μιλάς για χαρακτήρες ταινιών μπορεί να σε κάνει να νιώθεις πιο άνετα από το να συζητάς κάποια θέματα απευθείας, καθώς δίνει στο άτομο κάποια συναισθηματική απόσταση από αυτό που περνά. Οι ταινίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αποκτήσουν δεξιότητες στη ζωή μέσα από το πώς οι χαρακτήρες αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις τους.
Η ανασκόπησή μου διαπίστωσε επίσης ότι η κινηματογραφική θεραπεία μείωσε τις συγκρούσεις μεταξύ γονέων και εφήβων, αύξησε την ενσυναίσθηση και τον διάλογο μεταξύ τους και βοήθησε στη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος και κάνει τη θεραπεία πιο ελκυστική”.
Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα είπε στο Conversation, η κινηματογραφική θεραπεία αποδείχθηκε ότι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων. Για παράδειγμα, η έρευνα έδειξε ότι μπορεί να βοηθήσει τα νεαρά αυτιστικά άτομα να αναγνωρίσουν τα θετικά τους πλεονεκτήματα και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ασθενείς της ψυχικής υγείας να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η παρακολούθηση και η συζήτηση ταινιών με υπερήρωες επέτρεπε στους νέους που είχαν διαγνωστεί με σχιζοφρένεια να βρουν δύναμη και νόημα στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Όμως, καθώς η έρευνα σε αυτόν τον τομέα μόλις ξεκίνησε, θα είναι σημαντικό για τη συνέχιση να διερευνηθεί με ποιον τρόπο οι άνθρωποι εμπλέκονται με τις ταινίες προκειμένου να υποστηρίξουν την ευημερία τους και ποιος ωφελείται περισσότερο από τη λεγόμενη “κινηματογραφική θεραπεία”.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ο Αριστοτέλης είχε επισημάνει ότι οι άνθρωποι που έβλεπαν τις τραγωδίες περνούσαν μέσα από μια ευεργετική διαδικασία συναισθηματικής κάθαρσης μέσω της ταύτισης με τους χαρακτήρες. Με έναν παρόμοιο τρόπο φαίνεται να λειτουργεί και η παρακολούθηση ταινιών, καθώς προσφέρουν έναν ασφαλή χώρο για να αισθάνεστε και να εκφράσετε συναισθήματα χωρίς να αντιμετωπίζετε επιπτώσεις στον πραγματικό κόσμο.
Η ταινία συνδυάζει εικόνες, ιστορίες, μεταφορές και μουσική, πράγματα που όλα έχουν θεραπευτικά οφέλη. Είναι εύκολα προσβάσιμη, μπορεί να προσφέρει κάτι οικείο και είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί ως βάση για μια κουβέντα κατά τη θεραπεία.
Όμως, ενώ η έρευνα δείχνει ότι η κινηματογραφική θεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική, υπάρχουν ελάχιστες οδηγίες σχετικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να χρησιμοποιήσει κανείς τις ταινίες ως θεραπεία. “Έτσι, μετά τη διεξαγωγή του review μου”, λέει η κα Χάμιλτον, ανέπτυξα μια μέθοδο που συνδυάζει την τρέχουσα έρευνα με την πράξη για να δημιουργήσει μια σειρά βημάτων για στοχασμό πάνω σε ταινίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αργότερα κατά τη θεραπεία.
Το ονόμασα ‘Μέθοδος Ταινίας’, που σημαίνει ενσυνείδητη δέσμευση, παρατήρηση απαντήσεων, έκφραση εμπειρίας, αναγνώριση προσωπικής συνάφειας και εξερεύνηση νέων πιθανοτήτων. Ενώ συνιστάται η συνεργασία με έναν θεραπευτή εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα ψυχικής υγείας, οποιοσδήποτε μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτήν τη μέθοδο για να συνδεθεί πιο προσεκτικά με τις ταινίες και τις τηλεοπτικές εκπομπές που παρακολουθεί”.
Από όσα λέει η ίδια, το πρώτο βήμα της “Movie Method” περιλαμβάνει έναν προσεκτικό έλεγχο για να εξετάσετε πώς αισθάνεστε και εάν αυτή είναι μια καλή μέρα για να ασχοληθείτε με την ταινία που έχετε επιλέξει. Σε βάζει να σκεφτείς τι θα μπορούσε να σου προκαλέσει η παρακολούθηση ή ο προβληματισμός πάνω σ’ αυτήν την ταινία.
Εάν αισθάνεστε εντάξει να προχωρήσετε, λέει, τότε παρατηρήστε προσεκτικά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σωματικές σας αντιδράσεις όσο βλέπετε το φιλμ. Πάρτε μια απόσταση από τα συναισθήματά σας χωρίς να τα κρίνετε αντί να τα αφήσετε να σας παρασύρουν.
“Αφού παρακολουθήσετε την ταινία, εκφράστε ή ονομάστε τυχόν συναισθήματα που νιώθετε. Η καταγραφή τους μπορεί να φανεί χρήσιμη. Να είστε περίεργοι για τα συναισθήματά σας, παρατηρώντας εάν έχετε μια φυσική αίσθηση ορισμένων συναισθημάτων στο σώμα σας -όπως ένταση ή χαλάρωση. Μερικές φορές, όταν παρατηρούμε ένα συναίσθημα, μπορεί να αλλάξει. Μπορείτε επίσης να σκεφτείτε τι χρειάζεται το συναίσθημα (για παράδειγμα καλοσύνη ή κατανόηση) και να φανταστείτε ότι το λαμβάνετε.
Στη συνέχεια, προσδιορίστε τι σημαίνει η ταινία για εσάς. Παρατηρήστε με ποιον ταυτιστήκατε και πώς το ταξίδι του χαρακτήρα μπορεί να σας υπενθυμίσει τις δικές σας προκλήσεις και τα δικά σας επιτεύγματα. Ενώ οι ταινίες μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες για τις ζωές διαφορετικών ομάδων και πολιτισμών, φροντίστε να σκεφτείτε κριτικά πώς απεικονίζονται αυτοί οι χαρακτήρες ή τα ζητήματα, λέει η λέκτορας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή ενίσχυσης στερεοτύπων ή ανακριβών αναπαραστάσεων.
Σκεφτείτε πως η ταινία μπορεί να σας βοηθήσει να εξερευνήσετε νέες δυνατότητες και στρατηγικές για να εξελιχθείτε. Σκεφτείτε πώς οι χαρακτήρες έλυσαν τα προβλήματα τους και οτιδήποτε μπορείτε να μάθετε από αυτό. Παρατηρήστε τους δεσμούς μεταξύ της ιστορίας της ταινίας και της προσωπικής σας ιστορίας και εάν θα αλλάζατε την ιστορία ή αν θα γράφατε ένα σίκουελ”.
Αν κάτι μας λέει, λοιπόν, το πανεπιστήμιο του Λίνκολν είναι πως την επόμενη φορά που θα καθίσουμε να παρακολουθήσουμε μια ταινία, θα πρέπει να σκεφτούμε καλά πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτήν την εμπειρία. Η εφαρμογή τέτοιων μεθόδων θεραπείας μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε νέα πράγματα για τον εαυτό μας.
