Με τις γιορτές και την ατμόσφαιρα “φυγής”, που προσφέρουν να έχουν ολοκληρωθεί, έρχεται και “στρογγυλοκάθεται” και πάλι η σκληρή καθημερινότητα, με βασικό ζήτημά της να είναι ο “οξύς πονοκέφαλος” της ακρίβειας, ειδικά στα τρόφιμα. Ήδη, βέβαια, το “σφίξιμο” των καταναλωτών φάνηκε και στις γιορτές.
Όπως καταφάνηκε στη μελέτη για τις αγορές της εορταστικής περιόδου του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις τιμές και το αυξημένο λειτουργικό κόστος οδήγησε σχεδόν 4 στις 10 επιχειρήσεις (38%) να πραγματοποιήσουν προσφορές/εκπτώσεις ακόμα και κατά την εορταστική περίοδο, ενώ συνολικά, σε καταναλωτές και εμπόρους ένα κλίμα αβεβαιότητας κυριαρχεί, από τις πληθωριστικές πιέσεις στα εισοδήματα και κυρίως το αυξημένο κόστος προμηθευτών και αφετέρου τη συμπίεση του περιθωρίου κέρδους ώστε, όπως αναφέρεται, να μην περάσουν οι ανατιμήσεις εξολοκλήρου στην τελική τιμή.
“Καίει η ακρίβεια”
Δεν είναι τυχαίο, δε, ότι με βάση έρευνα που δημοσίευσε η Real News την Κυριακή, η αντιμετώπιση των οικονομικών και της ακρίβειας αποτελεί για το 54,6% των ερωτηθέντων το μεγαλύτερο ζήτημα. Ουσιαστικά, απαντώντας σε ερώτηση για τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας που θα πρέπει να δώσει έμφαση/προτεραιότητα η κυβέρνηση το 2024 οι ερωτηθέντες προκρίνουν, με μεγάλη διαφορά, την αντιμετώπιση των οικονομικών και της ακρίβειας.
Κι αυτό την ώρα, που, παρά τη μείωση του κόστους παραγωγού στη βιομηχανία, η νέα χρονιά αναμένεται να φέρει και νέες ανατιμήσεις στο φόντο και των νέων επιβαρύνσεων που καταγράφονται σε μεταφορικά κόστη, λόγω της κατάστασης στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά και λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε σειρά προϊόντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο λάδι, ήδη, οι τιμές παραγωγού, για όσους και όσες βέβαια, έχουν παραγωγή, φτάνουν τα 10 ευρώ το λίτρο, ενώ ανάλογη είναι η εικόνα σε πολλά φρέσκα προϊόντα.
Συνολικά, οι προβλέψεις στελεχών της αγοράς παραπέμπουν σε νέο κύμα ανατιμήσεων από το 2024. Υπενθυμίζεται ότι με βάση τα τα στοιχεία της εταιρείας αναλύσεων Circana που παρουσιάστηκαν στο 14ο συνέδριο του ΙΕΛΚΑ, οι ανατιμήσεις το 2024 θα κυμανθούν στο 4,5% στο σύνολο των ταχυκίνητων προϊόντων (FMCGs), από 7,3% που ήταν φέτος, με πρωταγωνιστές τα τρόφιμα και τα απορρυπαντικά, με τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής και φροντίδας να ακολουθούν με μικρότερες αυξήσεις τιμών.
Στο μεταξύ στις 12 Ιανουαρίου ανακοινώνει η ΕΛΣΤΑΤ τα στοιχεία για την πορεία του πληθωρισμού το Δεκέμβριο, ωστόσο ήδη τα μηνύματα εστάλησαν από τα όσα δημοσιοποίησε την περασμένη εβδομάδα η Eurostat. Συγκεκριμένα, με βάση όσα ανέφερε η Ευρωπαϊκή Στατιστική Αρχή τα τρόφιμα και πάλι πρωταγωνιστούν στις αυξήσεις τιμών σε Ελλάδα και ΕΕ. Αντίθετα “φρένο” στον πληθωρισμό βάζει η ενέργεια.
Συγκεκριμένα, με άνοδο έκλεισε ο πληθωρισμός τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρωζώνη το Δεκέμβριο. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat, στην Ελλάδα ο πληθωρισμός ανέβηκε στο 3,7% σε ετήσια βάση από 2,9% το Νοέμβριο. Η μέτρηση της ΕΛΣΤΑΤ για το Νοέμβριο παρέπεμπε σε άνοδο 3%. Την ίδια στιγμή στην ευρωζώνη ο πληθωρισμός κινήθηκε στο 2,9% το Δεκέμβριο από 2,4% ένα χρόνο νωρίτερα.
Στο μεταξύ “καύσιμο” στην άνοδο του Δείκτη έδωσαν τα τρόφιμα, το αλκοόλ και ο καπνός, που είχαν τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανόδου τον Δεκέμβριο (6,1%, έναντι 6,9% τον Νοέμβριο), ακολουθούμενες από τις υπηρεσίες (4%, σταθερό σε σύγκριση με τον Νοέμβριο), τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (2,5%, έναντι 2,9% τον Νοέμβριο).
“Φρένο” στην άνοδο του Δείκτη έβαλε η ενέργεια με πτώση -6,7%, έναντι -11,5% τον Νοέμβριο.
Επίσης ο δομικός πληθωρισμός δείχνει υποχώρηση για πέμπτο μήνα, σε 3,4%. Με βάση, πάντως, όσα αναφέρει τι Bloomberg, η πρώτη επιτάχυνση του πληθωρισμού από τον Απρίλιο επισημάνθηκε από αξιωματούχους της ΕΚΤ, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι η επίτευξη του στόχου τους παραμένει πρόκληση ακόμη και μετά τη δραματική επιβράδυνση τους τελευταίους μήνες. Η πρόοδος προβλέπεται να είναι πιο σταδιακή φέτος λόγω της σταδιακής κατάργησης των κρατικών ενισχύσεων αλλά και της αλλαγής της βάσης σύγκρισης.
Ο Νοέμβριος
Υπενθυμίζεται ότι, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, τον Νοέμβριο εφέτος καταγράφηκε αύξηση στον πληθωρισμό της τάξης του 3% από 3,4% τον Οκτώβριο και έναντι αύξησης 8,5% τον Νοέμβριο πέρυσι. Η εξέλιξη αυτή προέκυψε κυρίως από τη μείωση των τιμών σε φυσικό αέριο (-53,2%) και καύσιμα- λιπαντικά, ενώ συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις στα είδη διατροφής (9%, όπου ξεχωρίζει το λάδι με +31,4%) και σε ευρεία γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών.
Ειδικότερα, για το Νοέμβριο, σε ετήσια σύγκριση καταγράφηκαν ανατιμήσεις σε: Ψωμί και δημητριακά (3,3%), Κρέατα- γενικά (8,1%), Ψάρια- γενικά (9,5%), Γαλακτοκομικά και αυγά (4,8%), Έλαια και λίπη (31,4%), Φρούτα- γενικά (12%), Λαχανικά- -γενικά (10,8%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (7,6%), Λοιπά τρόφιμα (7,7%), Καφέ- κακάο- τσάι (6,8%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (13,3%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (5,9%).
Επίσης, σε Ένδυση και υπόδηση (6,4%), Ενοίκια κατοικιών (5,1%), Επισκευή και συντήρηση κατοικίας (2,7%), Ηλεκτρισμό (0,7%), Πετρέλαιο θέρμανσης (6%), Στερεά καύσιμα (9,9%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (2%), Οικιακές υπηρεσίες (1,7%), Φαρμακευτικά προϊόντα (11,8%), Ιατρικές- οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (5,3%), Νοσοκομειακή περίθαλψη (0,9%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (5,8%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (6,7%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (4,8%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (3,8%), Διαρκή αγαθά αναψυχής (2,8%), Μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα (5,6%), Κινηματογράφους- θέατρα (10,3%), Πακέτο διακοπών (8,8%), Προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση (4%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (3,7%), Τριτοβάθμια εκπαίδευση (2,8%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (5,3%), Κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας (2,9%), Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (1,2%), Ασφάλιστρα υγείας (5,7%) και Ασφάλιστρα οχημάτων (2,1%).
Στον αντίποδα, το Νοέμβριο, οι τιμές μειώθηκαν σε: Φυσικό αέριο (53,2%), Καύσιμα και λιπαντικά (9,3%), Τηλεφωνικές υπηρεσίες (3,5%), Εξοπλισμό επεξεργασίας ήχου και εικόνας (5%) και Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (3%).
Μεταξύ Νοεμβρίου και Οκτωβρίου εφέτος, συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις σε: Χοιρινό (1,3%), Ψάρια νωπά (4%), Ελαιόλαδο (9,9%), Λαχανικά κατεψυγμένα (5%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (1%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (1,6%), Ηλεκτρισμό (1%), Φυσικό αέριο (18,3%) και Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (0,2%).
Αντίθετα, οι τιμές μειώθηκαν σε: Αυγά (2,7%), Φρούτα νωπά (5%), Λαχανικά νωπά (6,1%), Ένδυση και υπόδηση (1,8%), Πετρέλαιο θέρμανσης (3%), Οικιακές συσκευές και επισκευές (3,2%), Καύσιμα και λιπαντικά (2%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (9,4%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (15%) και Άλλα είδη ατομικής φροντίδας (0,6%).
“Εισαγόμενη” η ακρίβεια και μέτρα στα “σκαριά”
Τούτων δοθέντων η κυβέρνηση προσπαθεί με ρητορική “απόσεισης ευθυνών” να καταδείξει ότι το κύμα ακρίβειας οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες και να αποφύγει έτσι την κοινωνική δυσαρέσκεια. Παράλληλα με συνεχή πρόστιμα, αλλά και προώθηση μέτρων που αφορούν την προώθηση πλαισίου για “καθαρές τιμές” στο ράφι, με αλλαγή του καθεστώτος με τις προσφορές επιχειρεί να παρέμβει στην αγορά. Μένει να φανεί το πώς, βέβαια, θα αντιμετωπίσει τα πιστωτικά τιμολόγια, μέσω των οποίων “πριμοδοτούνται” οι αλυσίδες λιανεμπορίου από τους προμηθευτές και ουσιαστικά “στρεβλώνουν” την εικόνα των τιμών.
Πάντως η προσπάθεια αυτή του υπουργού Ανάπτυξης Κώστα Σκρέκα, συναντά τον προβληματισμό της αγοράς, που θεωρεί ότι τυχόν κίνηση προς “καθαρές” τιμές και “καλιμπράρισμα” των προσφορών δε θα βοηθήσει τον καταναλωτή.
Από την πλευρά, του, δε, ο πρωθυπουργός, που παρέστη στον Αγιασμό των Υδάτων στα Χανιά θέλησε να αποδώσει τις ευθύνες για την ακρίβεια σε εξωγενή αίτια. “Οι δυσκολίες προφανώς δε λείπουν από τις μεγάλες γεωπολιτικές κρίσεις στη γειτονιά μας μέχρι την εισαγόμενη ακρίβεια θα βρισκόμαστε πάντα στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπισή τους. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για μια καλύτερη καθημερινότητα για όλες τις Ελληνίδες και για όλους τους Έλληνες. Με μια οικονομία η οποία αναπτύσσεται γρήγορα δημιουργώντας καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, με μία ποιοτική δημόσια παιδεία, μία καλή υγεία για όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες, με περισσότερη ασφάλεια σε όλες τις γειτονιές της πατρίδας μας. Επίσης, θα βρισκόμαστε πάντα σε επιφυλακή και για τα εποχιακά προβλήματα, τις εποχιακές κρίσεις όπως η έξαρση της γρίπης και του κορονοϊού. Για αυτό προστατευόμαστε και εμβολιαζόμαστε. Κυρίως προστατεύουμε τους πιο αδύναμους και ευάλωτους συμπολίτες μας”, ανέφερε στη δήλωσή του ο πρωθυπουργός.
“Πληθωρισμός απληστίας”
Ωστόσο μια “άλλη πραγματικότητα” δίνουν τόσο στοιχεία της ΤτΕ όσο και της εταιρείας ερευνών ICAP. Πιο συγκεκριμένα, με βάση όσα ανέφερε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, στην Ενδιάμεση Εκθεση Νομισματικής Πολιτικής που παρουσίασε στο τέλος του 2023 “οι επιχειρήσεις θα πρέπει να περιορίσουν όπου είναι εφικτό το περιθώριο κέρδους, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο του πληθωρισμού κερδών”. Επίσης όπως τονίζει θα πρέπει οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί και η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα πρέπει να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα αισχροκέρδειας και ολιγοπωλιακές πρακτικές.
Παράλληλα, βέβαια, επισημαίνει και ότι οι μισθολογικές αυξήσεις πρέπει να καλύπτουν μεν την απώλεια αγοραστικής δύναμης, αλλά χωρίς να δημιουργούν σπιράλ αυξήσεων μισθών – τιμών.
Η έκθεση του Διοικητή, επίσης, αξιοποιεί σε μελέτη της ΕΚΤ, όπου επισημαίνεται ότι η αύξηση των κερδών συνέβαλε περισσότερο από την αύξηση του κόστους εργασίας στον πληθωρισμό και αυτό ήταν ιδιαιτέρως έντονο στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων χωρών. Σύμφωνα, δε, με την έκθεση, το μερίδιο κέρδους των ελληνικών επιχειρήσεων ήταν 33,7% το 2021, 33,2% το 2022 και υποχώρησε στο 28% το α΄ τρίμηνο του 2023, παραμένοντας υψηλότερο από το προ πανδημίας επίπεδο (24,9% το 2019), αν και στον μέσο όρο της περιόδου 2017-2019.
Επίσης, σύμφωνα με έρευνα της ICAP, που δημοσιεύει η εφημερίδα Πρώτο Θέμα, 500 επιχειρήσεις της χώρας το 2022 καταγράφουν κέρδη που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν το 100%. Στη χρονιά με τον υψηλό πληθωρισμό, οι 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) κατά 75% τα οποία διαμορφώθηκαν σε 25.1 δις ευρώ!
Από πλευράς πλήθους εταιρειών οι επιχειρήσεις τροφίμων και αλυσίδων σούπερ μάρκετ περιλαμβάνονται στις top 500 επιχειρήσεις ενώ κυριαρχούν και αυτές που ανήκουν στον τομέα των Λοιπών Υπηρεσιών και στον Βιομηχανικό Τομέα, καλύπτοντας μερίδιο 35.8% και 28.4% αντίστοιχα επί του συνόλου των εταιρειών.
Δείκτης Παραγωγού της ΕΛΣΤΑΤ
Κι αυτό την ώρα που μείωση 8,9% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς) τον Νοέμβριο εφέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2022, έναντι αύξησης 26,2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση αυτή στο κόστος παραγωγής των εγχώριων βιομηχανιών οφείλεται στις εξής μεταβολές των δεικτών των επιμέρους αγορών:
α. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εγχώριας αγοράς κατά 9% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 2,5%), και
β. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς κατά 8,6% (με τον δείκτη της βιομηχανίας τροφίμων να αυξάνεται 17,6%).
Παράλληλα, ο γενικός δείκτης παρουσίασε μείωση 0,8% τον Νοέμβριο 2023 σε σύγκριση με τον δείκτη του Οκτωβρίου 2023, έναντι μείωσης 5,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022.
