Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα: Πόσο “Πολωνία” είμαστε – 5 Ευρωβουλευτές απαντούν

Την κατάσταση του Κράτους Δικαίου και της Ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα αναμένεται να θέσει επί τάπητος, την ερχόμενη Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε συνέχεια της προηγούμενης συζήτησης στην Ολομέλεια, με τη διαδικασία να ολοκληρώνεται με έγκριση ψηφίσματος.

Το Κοινοβούλιο θα επικεντρωθεί στην ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης και της χρήσης Predator κατά δημοσιογράφων και πολιτικών προσώπων, καθώς και στην ασφάλειά τους υπό το πρίσμα της έλλειψης προόδου στην έρευνα για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, το 2021. Οι ευρωβουλευτές αναμένεται να θίξουν, δε, και τις υποθέσεις των pushbacks εν μέσω καταγγελιών για επανοπροωθήσεις στα σύνορα, ενώ στο μικροσκόπιο θα μπει η ανεξαρτησία και η αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης.

Αναμφισβήτητα, η συζήτηση θα διεξαχθεί στο βαρύ κλίμα που προκαλούν οι εκθέσεις σημαντικών διεθνών οργανισμών, θεσμών και ερευνητικών ινστιτούτων που κάνουν λόγο για συστηματική και εντεινόμενη ολίσθηση του κράτους δικαίου. Κι αυτό καθώς, μεταξύ άλλων, η χώρα μας δεν έχει επιδείξει κάποια πρόοδο στη διερεύνηση σκανδάλων που αγγίζουν τους θεσμούς της, όπως είναι αυτό των υποκλοπών, Ανεξάρτητες Αρχές καταγγέλλεται ότι παρεμποδίζονται στο έργο τους, ενώ εμφανής είναι κατά περιπτώσεις η αδράνεια ελεγκτικών μηχανισμών. Αρκετοί είναι, δε, αυτοί που συγκρίνουν την Ελλάδα με την Πολωνία ή την Ουγγαρία, χώρες που είναι γνωστές και ως «ταραχοποιοί» της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της κατάστασης του κράτους δικαίου.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το NEWS 24/7 ζήτησε επί του θέματος τα σχόλια πέντε ευρωβουλευτών, της Μαρίας Σπυράκη, του Κώστα Αρβανίτη, του Νίκου Παπανδρέου, του Κώστα Παπαδάκη και του Δημήτρη Παπαδημούλη.

Στην Ελλάδα, το κράτος δικαίου τα τελευταία χρόνια αποδεικνύεται μία ειδική περίπτωση, τουλάχιστον ως προς την εφαρμογή του. Υπάρχει μεν ο ισχυρισμός ότι έχουν γίνει κάποιες βελτιώσεις, εντούτοις τι περισσότερο πρέπει να γίνει;

Μαρία Σπυράκη (Ευρωβουλεύτρια Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος)

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Ιούλιο του 2023, αναγνωρίζει τη σταθερή πρόοδο που κάνει η πατρίδα μας στο κράτους δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο, τα βήματα που έχουν γίνει σε αυτή την κατεύθυνση είναι η βελτίωση της δημόσιας διάθεσης πληροφοριών σχετικά με την ιδιοκτησία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τη δημιουργία παρατηρητηρίου για την καταγραφή απειλών και επιθέσεων κατά δημοσιογράφων, καθώς και διεθνούς κέντρου εκπαίδευσης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και των επαγγελματιών των ΜΜΕ.

Απομένουν να γίνουν ακόμη πολλά βήματα από την επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης ως και την διεύρυνση της διαφάνειας και την επέκταση του διαλόγου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η κυβέρνηση οφείλει να κάνει αυτά τα βήματα, χωρίς καθυστέρηση.

Κώστας Αρβανίτης (Ευρωβουλευτής της Ομάδας της Αριστεράς – GUE/NGL)

Ο ισχυρισμός αυτός περί βελτιώσεων είναι το αφήγημα του Μαξίμου πριν και μετά τον Δημητριάδη. Όχι μόνο δεν βλέπω καμία πρόοδο στην κατάσταση του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας, αλλά αντιθέτως αισθάνομαι πως τα πράγματα τα τελευταία χρόνια διαρκώς επιδεινώνονται. Έχουμε φτάσει στο σημείο η Ελλάδα να συγκρίνεται με την Πολωνία και την Ουγγαρία, και να γίνεται αρνητικό θέμα συζήτησης στο Ευρωκοινοβούλιο, τόσο στην Ολομέλεια όσο και κεκλεισμένων των θυρών. Δείτε παρακαλώ προσεκτικά την έκθεση της επιτροπής την τοποθέτηση του Επιτρόπου Didie Reynders αλλά και την ομιλία του εκπροσώπου του ΕΛΚ Jeroen Leaners στην πρόσφατη ολομέλεια.

Είναι φανερό από το 2019 και μετά το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα εκτροχιάζεται συνειδητά. Είναι πρωτοφανής η κυβερνητική επιχείρηση συγκάλυψης των αιτίων του πολύνεκρου δυστυχήματος των Τεμπών. Οι συγγενείς και οι οικείοι των θυμάτων, οι γονείς των παιδιών που έχασαν τη ζωή τους αναζητούν δικαίως απαντήσεις και απαιτούν απόδοση ευθυνών για αυτό το μαζικό έγκλημα. Όμως, ο αρμόδιος υπουργός και τα πολίτικά πρόσωπα δεν θα δώσουν ποτέ εξηγήσεις ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Ενδεικτικά σας αναφέρω επίσης το σκάνδαλο των υποκλοπών, τη ραγδαία υποβάθμιση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ, τον πρωθυπουργικό υπερσυγκεντρωτισμό εξουσιών, τις απευθείας αναθέσεις, και τις επανειλημμένες επιχειρήσεις χειραγώγησης της Δικαιοσύνης και υπονόμευσης των Ανεξαρτήτων Αρχών.

Το Κράτος Δικαίου αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και τα στοιχειώδη που οφείλουν να τηρούν τα Κράτη-Μέλη είναι: απόλυτος σεβασμός στους θεσμούς και στην απρόσκοπτη λειτουργία τους, εξασφάλιση της γνήσιας λειτουργικής ανεξαρτησίας των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης, και αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχων και ισορροπιών.

Νίκος Παπανδρέου: (Ευρωβουλευτής της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών)

Αν αναφέρεστε στις βελτιώσεις που διαπίστωσε η έκθεση GRECO του 2022, φοβάμαι ότι έχει κυλίσει πολύ νερό στο αυλάκι από τότε. Σήμερα, βλέπουμε την υπονόμευση της λειτουργία των Ανεξαρτήτων αρχών- πυλώνων μια σύγχρονης δημοκρατίας- με κάθε τρόπο: υποστελέχωση, υποχρηματοδότηση και ακραίο αλλά πραγματικό- αντικατάσταση μελών νύχτα μια μέρα πριν τη δημοσιοποίηση προστίμων. Αυτή η κουλτούρα συγκάλυψης, βρίσκεται στο αποκορύφωμα της στην περίπτωση της τραγωδίας των Τεμπών. Ο Ευρωπαίος εισαγγελέας έχει ζητήσει την εξέταση ποινικών και πολιτικών ευθυνών που συμπεριλαμβάνουν τις κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας. Κάτι το οποίο έπρεπε να έχει ήδη γίνει.

Αντ’ αυτού βλέπουμε τις δυστοκίες της εξεταστική επιτροπής η οποία αρνείται να καλέσει κεντρικούς και απαραίτητους μάρτυρες. Γιατί? Τι θα γίνει με τους γονείς των παιδιών και τα θύματα, Πότε θα βρουν δικαίωση? Γιατί υπάρχει καθυστέρηση? Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εμάς. Δεν είναι υπόθεση που έπρεπε να έχει προχωρήσει η διερεύνηση τάχιστα? Ήταν δέσμευση του ΠΘ.

Κώστας Παπαδάκης (Ευρωβουλευτής του ΚΚΕ)

Κυβερνήσεις, αστικά κόμματα και ΕΕ προβάλλουν την έννοια του «κράτους δικαίου» για να συγκαλύψουν τον ταξικό χαρακτήρα του αστικού κράτους, αποστολή του οποίου είναι να υπηρετεί τα συμφέροντα των λίγων, βιομηχάνων, εφοπλιστών, τραπεζιτών κ.ά, που κατέχουν την οικονομική και πολιτική εξουσία, τον έλεγχο των μηχανισμών κρατικής καταστολής. Η επιδίωξη διαφύλαξης και μεγιστοποίησης της κερδοφορίας των ομίλων, η υπεράσπιση της αντιλαϊκής πολιτικής, οδηγεί όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις στον δραστικό περιορισμό βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Π.χ. το νομοθετικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την παρακολούθηση των πάντων φέρει τη σφραγίδα όλων των διαδοχικών κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, πάνω στο νομοθετικό έδαφος που έχει διαμορφώσει η ΕΕ κι όλοι τους μαζί ψήφισαν στο Ευρωκοινοβούλιο. Το ξήλωμα των εργασιακών δικαιωμάτων, ο περιορισμός του απεργιακού δικαιώματος, η εμπορευματοποίηση και υποβάθμιση της υγείας και της παιδείας, ο έλεγχος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, η κατάργηση των δικαιωμάτων των προσφύγων, οι επαναπροωθήσεις και άλλα πολλά αποτελούν τον πυρήνα των αντιδραστικών κατευθύνσεων που προωθεί η ΕΕ και ούτε για αστείο αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «βελτιώσεις» για το λαό. Αυτός δεν έχει τίποτε να περιμένει από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις που υπηρετούν τα μεγάλα συμφέροντα, αλλά πρέπει να πιστέψει στη δύναμή του και να βάλει ο ίδιος με την πάλη του τη σφραγίδα του στις εξελίξεις, σε σύγκρουση με την εξουσία του κεφαλαίου και όλους τους μηχανισμούς της, που γίνονται πιο επιθετικοί.

Δημήτρης Παπαδημούλης (Ευρωβουλευτής της Ομάδας της Αριστεράς – GUE/NGL)

Ο σεβασμός του Κράτους Δικαίου και η Ελευθερία του Τύπου έχουν υποχωρήσει δραστικά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα με ευθύνη της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Το διαπιστώνει η σαφής πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου -από την πολιτική ομάδα του Μακρόν έως και την Αριστερά-, το σύνολο των δημοσιογραφικών ενώσεων, η Διεθνής Αμνηστία, το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το καταγράφει και η δεξιόστροφη Κομισιόν. Το ομολόγησε αισχυντηλά ακόμη και ο εκπρόσωπος του ΕΛΚ στη συζήτηση που έγινε στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου ειδικά για την Ελλάδα, στα μέσα Ιανουαρίου. Ως Έλληνας θλίβομαι που η πατρίδα μου, με κυβερνητική ευθύνη γίνεται αντικείμενο αρνητικής συζήτησης στο Ευρωκοινοβούλιο.

Από τις παρακολουθήσεις, μέχρι τις επεμβάσεις στις ανεξάρτητες αρχές, την ανεξιχνίαστη ακόμη δολοφονία Καραϊβάζ, τις επιθέσεις και τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον της ερευνητικής δημοσιογραφίας, μέχρι την σκανδαλώδη βραδυπορία της ελληνικής δικαιοσύνης που μετά από 17 μήνες δεν έχει ασκήσει ούτε μία δίωξη (!) για το ελληνικό Predator-ΕΥΠ Gate, ο κατάλογος είναι μακρύς.

Ο ασφυκτικός κυβερνητικός έλεγχος της συντριπτικής πλειοψηφίας των ΜΜΕ από την δεξιά κυβέρνηση και η υποβάθμιση, η πλήρης αποσιώπηση κάθε είδησης που δεν συμφέρει την κυβέρνηση Μητσοτάκη, επιβεβαιώνει την σοβαρή υποχώρηση της Δημοκρατίας και των ελεγκτικών θεσμών στην χώρα που αυτή γεννήθηκε.

Ιδιαίτερα σοβαρά και κρίσιμα ζητήματα, όπως οι υποκλοπές, η ελευθερία του Τύπου, οι παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών κ.α., φτάνουν σε ανώτατο επίπεδο στην ΕΕ. Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό της χώρας, θεωρείτε πως έχουν τον επαρκή χώρο στη δημόσια σφαίρα ή θα έπρεπε τέτοιου είδους συζητήσεις να γίνονται πιο εντατικά;

Μαρία Σπυράκη

Ο διάλογος είναι απαραίτητος σε όλα τα επίπεδα και πρέπει να γίνεται στη βάση συγκεκριμένων δεικτών και παρατηρήσεων, όπως απεικονίζονται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αφορούν όλα τα κράτη-μέλη. Χωρίς φόβο και πάθος. Η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να κρύψει. Αντιθέτως! Μεμονωμένα περιστατικά και η σοβαρή υπόθεση των υποκλοπών, δεν απεικονίζουν κεντρικές επιλογές του πρωθυπουργού.

Ειδικά για το θέμα των υποκλοπών που βρίσκεται στη Δικαιοσύνη, οφείλουμε να περιβάλουμε τους δικαστές με το κύρος που τους αναλογεί, καθώς και με τη δέουσα εμπιστοσύνη προς το λειτούργημα τους, αναμένοντας τις αποφάσεις τους. Ανάλογες καταστάσεις αντιμετωπίζουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γι’ αυτό και η χρήση λογισμικών, με την εξαίρεση μείζονος εθνικού λόγου, είναι απαραίτητο να κηρυχθεί παράνομη παντού στην Ευρώπη.

Κώστας Αρβανίτης

Φυσικά και δεν τον έχουν, κι αυτό είναι πρωτίστως ζήτημα Κράτος Δικαίου. Όπως υπονόησα προηγουμένως, τα ΜΜΕ είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό στενά ελεγχόμενα.

Στο εσωτερικό της χώρας ο αγώνας των δημοσιογράφων, η εντιμότητα κάποιου ΜΜΕ θεωρείται ηρωική πράξη. ‘Άλλωστε και το σαιτ σας είναι θύμα SLAPP, καταθέσαμε και σχετική ερώτηση στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η ανεξάρτητη δημοσιογραφία πλήττεται και συρρικνώνεται καθημερινά, τα τελευταία χρόνια. Αυτά δεν είναι απλώς δικά μου αυθαίρετα συμπεράσματα, τα ίδια πιστοποιούν τόσο η Ελληνική Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όσο και άλλοι εγχώριοι και διεθνείς φορείς υψηλού κύρους. Να υπενθυμίσω ότι για δεύτερη συναπτή χρονιά, η πιο έγκυρη ετήσια έκθεση κατέταξε την Ελλάδα στην τελευταία θέση μεταξύ των Κρατών-Μελών της Ε.Ε. και στην αξιοθρήνητη 107η θέση μεταξύ 180 χωρών παγκοσμίως.

Πώς, λοιπόν, να γίνει δημόσια συζήτηση για τα ζητήματα που αναφέρατε όταν εκείνοι που τα αναδεικνύουν υπόκεινται κάθε λογιών πιέσεις και περιθωριοποιήσεις -όπως πολλοί δημοσιογράφοι και μέσα- ή χαρακτηρίζονται ανθέλληνες;

Πώς να γίνει συζήτηση τη στιγμή που τα αυτονόητα έχουν γίνει αντίσταση λες και η είδηση είναι αριστερή ή δεξιά…

Νίκος Παπανδρέου

Η υπαρκτή κυβερνητική αλαζονεία και η αυθαιρεσία οδήγησε σε ωμές παραβιάσεις του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας. Δυστυχώς αυτό είναι μια πραγματικότητα και αποτυπώνεται σε Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αυτή την εβδομάδα. Σε ότι αφορά την ελευθερί&a