Κατατέθηκε λίγο μετά τις 10 το πρωί της Τρίτης 21 Νοεμβρίου στο Βουλή το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού για το 2024, με ενσωματωμένες φορολογικές ελαφρύνσεις μόνιμου χαρακτήρα συνολικού ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ (352 εκατ. ευρώ συν 1,6 δισ. ευρώ).
Συγκεκριμένα, προβλέπεται ανάπτυξη στο 2,9%, με κεντρικό “επιταχυντή” τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 15,1% τον επόμενο χρόνο από 7,1% φέτος, πληθωρισμός 2,6%, ανεργία 10,6%, εξαγωγές 5,6%, ιδιωτική κατανάλωση 1,3%, αλλά και πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,1% για φέτος και 2,1% το 2024.
Οι φόροι
Συγκεκριμένα, τα έσοδα από φόρους ανεβαίνουν, το 2024, κατά περίπου 2 δισεκ. Ήδη, για να “χτιστεί” η αύξηση αυτή, πέρα, από την αναπτυξιακή πορεία υπάρχουν προβλέψεις για την αύξηση των φόρων, που καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με την αξιοποίηση του τεκμαρτού τρόπου υπολογισμού του ελάχιστου φόρου, που εκτιμάται ότι θα αποδώσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, καθώς, κλείνει η περίοδος με τον μειωμένο ΦΠΑ σε διάφορους επιχειρηματικούς κλάδους προωθείται μεν η μονιμοποίηση των χαμηλών συντελεστών σε τουρισμό, πολιτισμό, αθλητισμό, μεταφορές, αλλά επανέρχονται στον αυξημένο συντελεστή τα σερβιριζόμενα αναψυκτικά.
Οι δαπάνες
Στο μέτωπο των δαπανών, πάντως, υπάρχει μια μικρή μείωση το 2024. Ένα σημείο του Προϋπολογισμού που πρέπει να προσεχθεί είναι η η διάθεση 400 εκατ. ευρώ στα νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών τους αλλά και για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες.
Με βάση όσα αναφέρονται στην Εισηγητική Εκθεση που συνοδεύει τον Προύπολογισμό 2024, “για ακόμα μία χρονιά, τα νοσοκομεία και το σύστημα ΠΦΥ κλήθηκαν να διαχειριστούν σε επιχειρησιακό επίπεδο την πανδημία Covid-19. Παράλληλα, οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης οδήγησαν σε ανατιμήσεις των αγαθών και των υπηρεσιών. Οι ανωτέρω καταστάσεις δημιούργησαν έντονες πιέσεις στους προϋπολογισμούς των εν λόγω φορέων κατά το οικονομικό έτος 2023, γεγονός που κατέστησε απαραίτητη την περαιτέρω στήριξή τους σε επίπεδο χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τα δημόσια νοσοκομεία και το σύστημα ΠΦΥ για το έτος 2024, προβλέπεται να παρουσιάσουν θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα ύψους 219 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας βελτίωση κατά 347 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο εκτιμώμενο μέγεθος για το 2023.
Τα συνολικά έσοδα προβλέπεται να ανέλθουν σε 4.355 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση σε σχέση με το 2023 κατά 490 εκατ. ευρώ, αντικατοπτρίζοντας τη σχεδόν ισόποση ενίσχυση των μεταβιβάσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 481 εκατ. ευρώ που προορίζεται για: α) την κάλυψη των αυξημένων λειτουργικών αναγκών των νοσοκομείων και της ΠΦΥ που προκύπτουν από την αύξηση των τιμών στα αγαθά και τις υπηρεσίες εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, β) την ανάγκη ανταπόκρισης των υγειονομικών υπηρεσιών στην απαίτηση για πρόσβαση των ασθενών σε νέες αποτελεσματικές θεραπείες, γ) τη χρηματοδότηση επενδύσεων και δ) την κάλυψη μέρους των απλήρωτων υποχρεώσεων προς τρίτους προηγούμενων οικονομικών ετών.”
Να σημειωθεί ότι έχουν εκτοξευθεί οι ληξιπρόθεσμες οι οφειλές των Δημόσιων Νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τα τελευταία πέντε χρόνια. Συγκεκριμένα, βάσει των Δελτίων Μηνιαίων Στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, τα χρωστούμενα των Δημόσιων Νοσοκομείων το Σεπτέμβριο του 2023 ανήλθαν στα 1,4 δις ευρώ, από τα 0,3 δις ευρώ το Δεκέμβριο του 2018. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους ελέγχους του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΚΕΤΕΚΝΥ), ενόψει της αλλαγής στη χρηματοδότηση της νοσοκομειακής περίθαλψης από το 2024, το 2023 αναμένεται να «κλείσει» με χρέη 1,3 δις. ευρώ. Οι οφειλές αφορούν 661 εκατ. ευρώ για φάρμακα και άλλα 652 εκατ. ευρώ για λοιπές δαπάνες. Το ποσό αυτό θα είναι αυξημένο κατά 4,6% εφέτος σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022, όπου τα χρέη των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν σε περίπου 900 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι την Πέμπτη (16/11), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα (μαζί με το Βέλγιο, και την Ιταλία) στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη ορθή εφαρμογή των κανόνων της οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών (οδηγία 2011/7/ΕΕ). Ειδικότερα, η Ελλάδα παραπέμπεται στο Δικαστήριο λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων στις πληρωμές των δημόσιων νοσοκομείων (πολιτικών και στρατιωτικών) προς τους προμηθευτές τους. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή έχει κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει το 2019.
Παιδεία
Επίσης 100 εκατ. ευρώ θα είναι τα επιπλέον κονδύλια στην παιδεία, που όμως κρίνονται λίγα δοθέντων των αναγκών, για ώθηση σε μια οικονομία καινοτομίας.
Παροχές
Σε σχέση με τις παροχές προβλέπεται ένα κονδύλι 1,6 δισεκ. ευρώ, ενώ μεταξύ άλλων προωθούνται 7 δράσεις για την ενίσχυση των εισοδημάτων. Έτσι:
1. Μπαίνει σε ισχύ το νέο μισθολόγιο, με βάση το οποίο οι εργαζόμενοι το 2024 θα λάβουν αύξηση 70 ευρώ στον βασικό μισθό, μεγαλύτερο επίδομα τέκνων από 20 έως 50 ευρώ.
Αναλυτικά, αυξάνονται για πρώτη φορά οι μισθοί μετά από 14 χρόνια , με ετήσιο κόστος 906 εκ ευρώ. Επίσης, από την Πρωτοχρονιά προβλέπεται:
- αύξηση του επιδόματος θέσης ευθύνης κατά 30%.
- αυξάνονται οι αποδοχές των Πανεπιστημιακών, τα επιδόματα παραμεθορίου και ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και τα εξόδων διανυκτέρευσης και χιλιομετρικής αποζημίωσης για όλους τους υπαλλήλους.
- Το μέσο ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι επιπλέον αυξήσεις ή απαλλαγές που εφαρμόζονται από το 2023, το μέσο όφελος αυξάνεται σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά το χρόνο.
2. Συνολικά αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ το αφορολόγητο, μέσω της αναπροσαρμογής της έκπτωσης φόρου. Ενδεικτικά , το όφελος για οικογένειες με δύο παιδιά είναι 220 ευρώ το χρόνο. Το μέτρο υπολογίζεται ότι αφορά σε περίπου 1,34 εκατ φορολογούμενους.
3. Στις συντάξεις προβλέπονται αυξήσεις 3% δηλαδή από 10-25 ευρώ το μήνα.
Αναλυτικά, πέρα από το επίδομα προσωπικής διαφοράς 100- 200 ευρώ σε περίπου 750 χιλιάδες συνταξιούχους και την έκτακτη ενίσχυση των 150 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, που καταβάλλονται εντός του Δεκεμβρίου, ο Προϋπολογισμός του 2024 προβλέπει:
- αύξηση συντάξεων γύρω στο 3% με ετήσιο κόστος 410 εκ ευρώ
- καταργείται η μείωση 30% επί των συντάξεων για τους απασχολούμενους συνταξιούχους και αντικαθίσταται με εισφορά 10% επί των πρόσθετων αμοιβών που λαμβάνουν από την εργασία τους
- δυνατότητα σύνταξης (με μηνιαία παρακράτηση) για όσους χρωστάνε ως 30.000 ευρώ, αντί 20.000 ευρώ σήμερα
- μονιμοποιείται η πλήρης απαλλαγή περίπου 200.000 πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη
4. Χωρίς να υπάρχει δημοσιονομικό αποτύπωμα στον Προϋπολογισμό, από Φεβρουάριο ξεκινούν να καταβάλλονται οι τριετίες (αύξηση 78 ευρώ ) ενώ Απρίλιο θα δουν αύξηση και όσοι αμείβονται με τα ελάχιστα όρια των συλλογικών συμβάσεων (τουλάχιστον 20 ευρώ ως 40 ευρώ στον κατώτατο μισθό). Η παρέμβαση αφορά σε περίπου 600.000 εργαζόμενους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό αλλά και όσους είχαν προϋπηρεσία που είχε “παγώσει” το 2012 και πιθανότατα θα τη συμπληρώσουν εντός του 2024, λαμβάνοντας έτσι την προβλεπόμενη αύξηση.
Για παράδειγμα, υπάλληλος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό, που είχε προσληφθεί την Πρωτομαγιά του 2006, στις 14/2 του 2012 που “πάγωσαν” οι τριετίες, είχε προϋπηρεσία 5 χρόνια, 9 μήνες και 13 ημέρες. Με δεδομένο ότι την Πρωτοχρονιά “ξεπαγώνουν” οι τριετίες, ο εργαζόμενος στις 18/3/2024 θα μπορέσει πλέον να συμπληρώσει την 2η τριετία του και να δικαιούται αποδοχές 936 ευρώ (780+20%).
5. Σε σχέση με τα επιδόματα αναμένεται μέσα στη χρονιά να αυξηθούν, επίσης, τα επιδόματα ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ/ΟΑΕΔ κατά 10-15 ευρώ και το επίδομα μητρότητας για επαγγελματίες και αγρότισσες (έως 630 ευρώ το μήνα). Ουσιαστικά το επίδομα μητρότητας από το 2024 επεκτείνεται στους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες στους εννέα μήνες, σε συνέχεια και της ήδη θεσμοθετημένης αύξησης σε εννέα μήνες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (δημοσιονομικό κόστος 40 εκατ. ευρώ για το 2024). Βέβαια, με τα δημογραφικά δεδομένα, ως έχουν, υπάρχει ανάγκη για έτι μεγαλύτερη παρέμβαση.
6. Προβλέπεται αποκλιμάκωση κατά 10% του ΕΝΦΙΑ για πάνω από 1 εκατ. φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες) καθώς και όσοι έχουν αποκτήσει κατοικία με στεγαστικό δάνειο. η μείωση αναμένεται να είναι από 25 έως 100 ευρώ.
7. Απο τον Φεβρουάριο ξεκινά η προβλεπόμενη διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού με τα σενάρια να παραπέμπουν σε μια νέα αύξηση 5%, έτσι ώστε να υπερκαλυφθούν οι πληθωριστικές απώλειες. Ετσι, ο κατώτατος θα ανέβει στα 819 ευρώ, από 780 ευρώ σήμερα. Επίσης και εδώ δεν υπάρχει επιβάρυνση του προϋπολογισμού.
8. Έρχεται νέο πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις κι έτσι όσοι διαθέτουν από 3 ακίνητα και πάνω για βραχυχρόνια μίσθωση, θα θεωρούνται επαγγελματίες και θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ 13%, πλην όλων των άλλων γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο
Στο μεταξύ, όπως προκύπτει από την ανάλυση του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου (ΕΔΣ), ο πήχης μπαίνει στο 2,9% από 3% προηγουμένως. Όπως αναφέρεται, για το 2024, η αναμενόμενη μεγέθυνση για το ΑΕΠ αναθεωρείται οριακά προς τα κάτω σε 2,9% από 3,0%. Η αναθεώρηση αυτή δικαιολογείται εν μέρει από τη μικρότερη του αναμενομένου στατιστική επίδραση βάσης (carry-over effect) του ρυθμού μεγέθυνσης του τετάρτου τριμήνου του 2023, που σύμφωνα με το ΕΔΣ βρίσκεται μεταξύ 0,32% και 0,4%, αρκετά χαμηλότερα από την αντίστοιχη 1,15% του 2023. Σημειώνεται ότι στο εν λόγω σενάριο του ΚΠ έχουν ληφθεί υπόψη τα πιο πρόσφατα οικονομικά δεδομένα σε σχέση με το ΠΚΠ 2024, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών επιδράσεων των κλιματικών φαινομένων Σεπτεμβρίου 2023, των νέων τεχνικών υποθέσεων για χαμηλότερη μεγέθυνση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2024, και την από τις 14/09/2023 αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η εκτίμηση του ΥΠΕΘΟ για τον ρυθμό μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ του τρέχοντος έτους συμβαδίζει με τις προβλέψεις του ΕΔΣ (2,4% έως 2,6%) και τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2,4%), του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) (2,5%) του ΟΟΣΑ (2,2%), καθώς και της Τράπεζας της Ελλάδος (2,4%).
Αναφορικά με το 2024, η πρόβλεψη για τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ (2,9%) βρίσκεται εντός του εύρους των προβλέψεων του ΕΔΣ (2,6% έως 3,1%). Προβλέψεις του ΕΔΣ και άλλων διεθνών φορέων βρίσκονται σε ένα διάστημα πιο συντηρητικών εκτιμήσεων. Κύριος λόγος της συγκρατημένης αισιοδοξίας του ΕΔΣ είναι η ανησυχία για πιθανή εμβάθυνση της επιβράδυνσης που παρατηρείται στην ευρωζώνη, επηρεάζοντας αρνητικά την δυναμική πορεία των εξαγωγών αγαθών και Γνώμη επί του Σχεδίου του Ετήσιου Κρατικού Προϋπολογισμού 2024 5 υπηρεσιών της χώρας. Επίσης, ανησυχία για την περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, καθότι η ορμή της μετα-πανδημικής δαπάνης επιβραδύνεται και επιπλέον είναι πιθανόν να υπάρχουν επιπτώσεις από τις πληθωριστικές πιέσεις των προηγούμενων μηνών. Η αύξηση κατά 2,8% των ονομαστικών μισθών θα μπορούσε να αποτελέσει έναν αντίβαρο στους παραπάνω παράγοντες.
Ο πληθωρισμός
Όσον αφορά τον πληθωρισμό (Εν.ΔΤΚ), η σχετική πρόβλεψη αναθεωρήθηκε οριακά προς τα πάνω σε σχέση με το ΠΚΠ 2024 από 4% σε 4,1% για το 2023 και από 2,4% σε 2,6% για το 2024. Η αναθεώρηση αυτή συμβαδίζει με τη διατήρηση του πληθωρισμού, ιδίως εκείνου των τροφίμων, σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 2023 ο γενικός πληθωρισμός ανήλθε σε 3,9% και ο πληθωρισμός τροφίμων σε 9,3%. Σύμφωνα με τις δημοσιονομικές προβλέψεις του ΚΠ 2024, το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) το 2023 εκτιμάται σε 1,1% του ΑΕΠ, στο ίδιο επίπεδο με την πρόβλεψη στο Προσχέδιο και στο ΠΣ 2023 και βελτιωμένο έναντι του στόχου στο ΚΠ 2023 για πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ. Σε σχέση με το αποτέλεσμα του 2022 (0,1% του ΑΕΠ) το πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ για το τρέχον έτος οφείλεται κυρίως στη σταδιακή κατάργηση των μέτρων για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της ενεργειακής κρίσης και την ενίσχυση του εισοδήματος, καθώς και στη καλύτερη από την αναμενόμενη επίδοση στα φορολογικά έσοδα, ιδίως από τον φόρο προστιθέμενης αξίας και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Οι έκτακτες ανάγκες που προέκυψαν από τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν πρόσφατα τη χώρα επηρέασαν αρνητικά μόνο εν μέρει στο τελικό αποτέλεσμα με συνέπεια το πρωτογενές πλεόνασμα να παραμείνει στον αναθεωρημένο στόχο του ΠΣ 2023. Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου αντισταθμίζ&epsil
