Μια φορά και έναν καιρό, ήταν εννιά (9) κράτη που είχαν πυρηνικά όπλα. Παρά την τρομερή καταστροφική τους δύναμη, τα ίδια αυτά κράτη ένοιωθαν απίστευτα ανασφαλή. Για αυτό και το κάθε ένα προς όλα τα υπόλοιπα κράτη στον πλανήτη, κατά καιρούς επιδείκνυε τα τρομερά αυτά όπλα, με τρόπο απάνθρωπο και καταστροφικό για όλα τα ζωντανά πλάσματα στην Γη.
Κατά καιρούς, τα είχαν χρησιμοποιήσει εναντίον πόλεων και αθώων ανθρώπων και ζώων, προκαλώντας αφάνταστη οδύνη σε γενεές ανθρώπων και μη αναστρέψιμη καταστροφή στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα, αφελώς, είχαν υιοθετήσει και το δόγμα της αποτροπής, λες και περισσότερα και δυνατότερα πυρηνικά όπλα, θα τα προστάτευαν από τα αντίστοιχα των πιθανών αντιπάλων. Το αποτέλεσμα ήταν τεράστιοι πόροι, οικονομικοί και ανθρώπινοι, να χαραμίζονται σε ένα ανόητο παιχνίδι πυρηνικών εξοπλισμών που οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια ολοένα και πιο κοντά σε ένα πιθανό ολοκαύτωμα. Η λάμψη στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, ήταν για τα μάτια τους απλά η επιτομή του κοινωνικού Δαρβινισμού σε οικουμενικό επίπεδο: η ολική επικράτηση σε έναν κατεστραμμένο πλανήτη, χωρίς ίχνος ανθρώπου να παραδώσει ή να παραλάβει το βραβείο ανικανότητας.
Παρόλα αυτά, όλα κυλούσαν ήσυχα στα 9 αυτά κράτη ενώ συνέχιζαν να εξοπλίζονται με νέα, πιο γρήγορα και πιο δυνατά πυρηνικά όπλα. Είχαν μάλιστα καταφέρει να καθησυχάσουν τα υπόλοιπα κράτη με μερικές συνθήκες που περιόρισαν τον αριθμό των πυρηνικών κεφαλών. Φυσικά, είχαν φροντίσει να μετακινήσουν πυρηνικά όπλα και εκτός των συνόρων τους, ειδικά οι ΗΠΑ και η τότε ΕΣΣΔ. Ακόμα και σήμερα, οι ΗΠΑ και η Ρωσία, κατά παράβαση της Συνθήκης περί Μη Διάδοσης των πυρηνικών όπλων (NPT), διατηρούν ακόμα πυρηνικά όπλα στο έδαφος άλλων έξι (6) κρατών… Και όσο όμως αυτή η πράξη ήταν καλυμμένη από ένα νομικό νέφος διακρατικών συμφωνιών, το πάρτι στο δάσος των εξοπλισμών, συνεχιζόταν με την μουσική να δυναμώνει όλο και περισσότερο, καλύπτοντας τις φωνές της διαμαρτυρίας.
Για τα πυρηνικά όπλα, τα πρώτα σύννεφα στον ορίζοντα, φάνηκαν το 2007. Τότε που για πρώτη φορά, ακούστηκαν οι φήμες πως μια νέα συνθήκη που θα τα αφορούσε, θα έκανε την εμφάνισή της. Οι υποψίες των 9 κρατών κυρίως προς την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, βγήκαν αληθινές, όταν η Διεθνής Εκστρατεία για την Εξάλειψη των Πυρηνικών Όπλων (ICAN) πήρε σάρκα και οστά και αναζωπύρωσε τον αγώνα ενάντια στον παραλογισμό. Αυτό ήταν ένα σοκ. Πως τολμούσαν αυτοί και αυτές, οι πιθανοί και ικανοί στόχοι των βομβών μας, να διαμαρτύρονται; Ήταν πρωτάκουστο να προσπαθούν να νομοθετήσουν, αυτό ήταν δουλειά των κυβερνήσεων μόνο, ειδικά μάλιστα αυτών που έχουν πυρηνικά όπλα, «γιατί τα γνωρίζουν καλύτερα από τους υπόλοιπους».
Δέκα χρόνια αργότερα, το 2017, το τελικό κείμενο για την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ – TPNW), υιοθετήθηκε στον ΟΗΕ από την μεγάλη πλειοψηφία των κρατών που δεν έχουν πυρηνικά όπλα… Τι κι αν τα 9 κράτη που τα κατέχουν, έστειλαν προειδοποιήσεις, σημειώματα, διπλωμάτες. Τι κι αν επικαλέστηκαν στρατιωτικές συμμαχίες και οικονομικές σχέσεις. Τι κι αν προσπάθησαν να υποβιβάσουν την αξία μιας τέτοιας συνθήκης χαρακτηρίζοντάς την «αφελή»… Η αρχή του τέλους των πυρηνικών όπλων, είχε μόλις χαράξει στον ορίζοντα με το φως της λογικής. Το 2022, σήμανε την έναρξη ισχύος της TPNW, καθώς πενήντα (50) κράτη την είχαν πλήρως υιοθετήσει. Ο επιθανάτιος ρόγχος των πυρηνικών όπλων και των εταιρειών που τα υποστηρίζουν, ίσως να είναι ο τρόπος που ανταγωνίζονται ξανά για να κάνουν περισσότερα και πιο ισχυρά οπλοστάσια, να προλάβουν να κερδίσουν λίγα περισσότερα δολάρια πριν το τέλος.
Στις 22 Ιανουαρίου 2024, συμπληρώνονται 3 χρόνια που η TPNW είναι σε ισχύ. Εβδομήντα (70) κράτη την έχουν επικυρώσει ενώ άλλα εικοσιδύο (22) την έχουν υπογράψει. Είναι μια συνθήκη που αναδεικνύει με νομικούς και ανθρωπιστικούς όρους, το λογικό της Ειρήνης και του πυρηνικού αφοπλισμού. Δεν είμαστε αφελείς να πιστεύουμε ότι τα πυρηνικά όπλα, μπορούν να καταργηθούν. Θα ήμασταν όμως, εάν πιστεύαμε ότι τα 9 κράτη που τα κατέχουν, θα τα καταργήσουν από μόνα τους. Ο αγώνας για έναν κόσμο ελεύθερο από τα πυρηνικά όπλα και την απειλή που αυτά ενέχουν απλά και μόνο επειδή υπάρχουν, θα συνεχιστεί. Υπάρχει ελπίδα, και δεν θα πρέπει να αφήνουμε χώρο στην απαισιοδοξία.
Αντιθέτως. Χρειάζεται να εργαστούμε για την αλλαγή των πρότυπων αξιών της κοινωνίας μας. Να τοποθετηθεί ο Άνθρωπος ως κεντρική αξία και απασχόληση, να απορρίψουμε κάθε μορφή βίας. Και παράλληλα, να συγκλίνουν τα κινήματα που προωθούν την συνεργασία, την αλληλεγγύη, την οικολογία, τον ανθρωπισμό και την Ειρήνη, όσες αξίες δηλαδή μας ενώνουν. Η Ανθρωπότητα, οφείλει όχι μόνο να θυμάται, αλλά και να πράττει και να συμπράττει με το σκεπτικό, ότι ο πόλεμος είναι το παράλογο, και πως η Ειρήνη είναι το λογικό.
* Ο Νίκος Στεργίου είναι πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της διεθνούς οργάνωσης “Κόσμος χωρίς πολέμους και βία”. Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο portal Pressenza
