Η Λυσίλ Μπουλανζέ ερωτεύτηκε τη βιόλα ντα γκάμπα όταν ήταν 4 ετών

Η αλήθεια είναι πως έπρεπε να γκουγκλάρω τι σημαίνει “γκαμπίστρια” για να καταλάβω τι είδους μουσικός είναι η Λυσίλ Μπουλανζέ. Γκαμπίστρια λοιπόν είναι η μουσικός που παίζει βιόλα ντα γκάμπα, ένα έγχορδο μουσικό όργανο, η κατασκευή και η μουσική για το οποίο αναπτύχθηκε την περίοδο της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Προέρχεται από το μεσαιωνικό όργανο βιχουέλα και ανήκει σε μια ευρύτερη οικογένεια οργάνων, τα οποία καλύπτουν έκταση αντίστοιχη μ’ αυτήν της οικογένειας του βιολιού.

Η Λυσίλ Μπουλανζέ θεωρείται μια από τις σημαντικότερες και πιο αναγνωρισμένες γκαμπίστριες της εποχής μας και τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου 2023 θα παρουσιάσει, μαζί με τον συνεργάτη της και εξαιρετικό τσεμπαλίστα Πιερ Γκαλλόν, δύο από τις τρεις υπέροχες Σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο ομπλιγκάτο που ο Μπαχ έγραψε πιθανότατα στο Καίτεν, καθώς και Σονάτες του Καρλ Φρήντριχ Άμπελ.

Όλα αυτά στο πλαίσιο του “6ου Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής: 1723” στις 13, 15, 18 Νοεμβρίου στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός και στις 19 Νοεμβρίου στην Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Στη συναυλία θα παρουσιάσει, μαζί με τον συνεργάτη της και εξαιρετικό τσεμπαλίστα Πιερ Γκαλλόν, δύο από τις τρεις υπέροχες Σονάτες για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο ομπλιγκάτο που ο Μπαχ έγραψε πιθανότατα στο Καίτεν, καθώς και Σονάτες του Καρλ Φρήντριχ Άμπελ.

Ένα μπαρόκ γοητευτικό όργανο και ένα μωρό που… κλωτσάει

“Είμαι πολύ ενθουσιασμένη που θα ξαναέρθω στην Ελλάδα! Η τελευταία φορά ήταν στις αρχές του 2020, λίγο πριν χτυπήσει το Covid, για να εμφανιστώ με ένα σύνολο βιολιών που ονομάζεται l’Achéron, και μου φαίνεται σαν να πέρασε μια δεκαετία.

Αυτή τη φορά, έχω προσκληθεί να παίξω μαζί με τον Pierre Gallon δύο από τις σονάτες του Μπαχ για βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο obbligato (αυτό σημαίνει ότι το τσέμπαλο δε συνοδεύει απλώς, αλλά έχει και σολιστικό ρόλο και αυτό είναι αρκετά σπάνιο στη μουσική μπαρόκ). Θα παίξουμε επίσης μερικά έργα του Καρλ Φρίντριχ Αμπελ, βαφτισιμιού και μαθητή του Μπαχ, που γεννήθηκε το 1723.

Το 1723 είναι η χρονιά που ο Μπαχ μετακόμισε από το Cöthen (όπου έγραψε πολλή οργανική μουσική, ιδίως σόλο) στη Λειψία. Και είναι επίσης η γέννηση του Αμπελ, ενός από τους τελευταίους δεξιοτέχνες στη βιόλα ντα γκάμπα” αναφέρει το NEWS 24/7 η Λυσίλ Μπουλανζέ.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για το μουσικό σας ταξίδι με αυτήν και για το τι σας τράβηξε σε αυτό το όργανο συγκεκριμένα;
Προέρχομαι από οικογένεια μουσικών/καλλιτεχνών και για μένα, η βιόλα ντα γκάμπα φαινόταν τόσο “φυσιολογική” όσο και το πιάνο. Με πήγαιναν συχνά για να ακούσω συναυλίες και κατά τη διάρκεια μιας από αυτές ερωτεύτηκα ιδιαίτερα τη γκάμπα.

Ήμουν 4 ετών και ρώτησα τη μητέρα μου αν μπορούσα να κάνω μαθήματα. Μη νομίζετε ωστόσο, η πορεία μου δεν ήταν ούτε απλή ούτε εύκολη. Θέλησα να τα παρατήσω χίλιες φορές, ειδικά όταν ήμουν έφηβη. Αλλά το να παίζω με σπουδαίους μουσικούς και να αντιμετωπίζω συνεχώς νέες συναρπαστικές προκλήσεις με έφερνε πάντα πίσω στο όργανό μου (μέχρι στιγμής ;-).

Θα μπορούσατε να μοιραστείτε μερικές από τις πιο πολύτιμες εμπειρίες ή παραστάσεις σας ως γκαμπίστρια;
Πέρυσι ήμουν έγκυος και κάθε φορά που το πίσω μέρος του οργάνου μου δονούταν πάνω στη μήτρα μου, το μωρό μου “κλώτσαγε”. Δεδομένου ότι η γκάμπα δεν έχει ακροδέκτη, απλώς βρίσκεται πάνω στην κοιλιά σου και απομακρύνεται όλο και περισσότερο από εσένα καθώς μεγαλώνει! Μερικές φορές μάλιστα το μωρό μου μπορούσε να κάνει το όργανο να κινηθεί προς τα εμπρός. Μια μέρα κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας παραλίγο να πέσει εξαιτίας του!

Ποιες είναι οι προκλήσεις, αλλά και οι ανταμοιβές του να παίζεις ιστορικά όργανα και να παραμένεις πιστός στις ιστορικές πρακτικές εκτέλεσης;
Κατά τη γνώμη μου, τα ιστορικά όργανα και ιδιαίτερα η βιόλα ντα γκάμπα είναι πολύ ταπεινά. Η δυσκολία τους δεν είναι καν εμφανής.
Με τις χορδές από έντερο, για παράδειγμα, το να παίζεις απλώς σε αρμονία και με ωραίο ήχο απαιτεί πάντα λίγη τύχη (καλός καιρός, καλό κομμάτι χορδής) και σκληρή δουλειά. Συχνά είναι πολύ απογοητευτικό, επειδή κανείς δεν αντιλαμβάνεται πραγματικά πάνω σε τι παλεύεις. Δεν μπορείς πραγματικά να ξεχάσεις την ευπάθειά σου, αυτό είναι σκληρό, αλλά και πολύ όμορφο: είναι μια συνεχής υπενθύμιση για την ανθρωπιά σου.

Το να ανακαλύπτεις νέα κομμάτια και να σε παίρνει ο ύπνος σε βιβλιοθήκες είναι επίσης εξαιρετικά χαρούμενο. Αλλά το επόμενο βήμα είναι συχνά πιο δύσκολο: να πείσεις τις δισκογραφικές εταιρείες, τους διοργανωτές συναυλιών και το κοινό ότι αξίζει να το ακούσεις!

Υπάρχουν συγκεκριμένοι συνθέτες ή κομμάτια από το ρεπερτόριο της παλαιάς μουσικής με τα οποία αισθάνεστε έντονα συνδεδεμένοι;
Ο Μπαχ, φυσικά, και οι προκάτοχοί του:Buxtehude, Reincken, Weckmann. Η αγγλική μουσική κονσόρτ είναι επίσης πολύ πολύτιμη για μένα: William Lawes, Orlando Gibbons, και πολλές άγνωστες ιδιοφυΐες.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για την ιστορική εκτέλεση και την παλαιά μουσική. Πώς βλέπετε το μέλλον αυτού του είδους και ποιον ρόλο ελπίζετε να διαδραματίσετε σε αυτό;
Η “αναβίωση” της παλαιάς μουσικής είναι στη μόδα σχεδόν έναν αιώνα τώρα. Κανείς δεν μπορεί πλέον να μιλάει πραγματικά για κάτι εφήμερο.
Στη Γαλλία τουλάχιστον, αποτελεί πλέον ένα τεράστιο κομμάτι του μουσικού τοπίου. Χαίρομαι που έγινε πιο φυσιολογική, λιγότερο εξωτική, αλλά μάλλον έχασε λίγο από τη μαγεία της. Δεν μπορούμε πια να πούμε ότι έχει διαφυλαχθεί από τα ζητήματα της εμπορίας και οι νεότερες γενιές πρέπει να κάνουν καθαρά εμπορικές επιλογές μερικές φορές, μόνο και μόνο για να ξεχωρίσουν.

Ο Pierre και εγώ είμαστε και οι δύο 37 ετών, είμαστε ένα είδος “ενδιάμεσης” γενιάς. Νομίζω ότι έχουμε συνείδηση αυτής της αλλαγής, αλλά είχαμε την τύχη να συναντήσουμε και να παίξουμε με πρωτοπόρους και μάθαμε πολλά από την ακεραιότητα, την περιέργεια και το ασυμβίβαστο όραμά τους για τη μουσική. Νομίζω ότι η γενιά μας φέρνει περισσότερη ελευθερία. Ξεκινήσαμε άμεσα με την γκάμπα και το τσέμπαλο και νιώθουμε αυτή τη μουσική πολύ φυσικά. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε το μάθημα των παλαιότερων γενεών: να μη σταματάμε ποτέ να ψάχνουμε και να αμφισβητούμε την πρακτική μας, ιδιαίτερα μέσα από ιστορικές πηγές.

Μπορείτε να μιλήσετε για τη σημασία της διατήρησης και προώθησης της ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας της παλαιάς μουσικής και των οργάνων της;
Πιστεύω πως, ο ρόλος μας ως κοντσερτίστας είναι να είμαστε ο ενδιάμεσος, να οδηγούμε το κοινό από τον συνθέτη στον ακροατή.

Η κατανόηση του πλαισίου και του τι είχε στο μυαλό του ο συνθέτης είναι το πρώτο βήμα, και στη συνέχεια μπορούμε να κάνουμε τεκμηριωμένες επιλογές για να κάνουμε τη μουσική να ακούγεται καλά, εδώ και τώρα, για τους συγχρόνους μας.

Η ιστορική πρακτική ζητά από τους μουσικούς να είναι ερευνητές. Αλλά σε κάποιο σημείο της διαδικασίας, πρέπει να λειτουργούμε σαν τα ζώα, με το ένστικτο! Μπορούμε να συνοψίσουμε την πρακτική μας ως τη μελέτη μιας νεκρής γλώσσας, και να εργαστούμε για να τη μετατρέψουμε σε μια ζωντανή γλώσσα, ώστε να “χτυπάει” στην ευαισθησία του κοινού.