Το σχέδιο νόμου «Μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής» παρουσίασαν στο υπουργικό Συμβούλιο ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης και ο υφυπουργός Χάρης Θεοχάρης.
Στόχοι του νομοσχεδίου είναι:
- Η ολιστική και πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροδιαφυγής.
- Η φορολογική δικαιοσύνη.
- Η αποκάλυψη φορολογητέας ύλης με τελικό στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των δαπανών για την Παιδεία και την Υγεία καθώς και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
Οι βασικοί άξονες περιλαμβάνουν την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για διασταυρώσεις και πιο αποτελεσματικούς ελέγχους, τον περιορισμό της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές, την εφαρμογή μέτρων για πιο διαφανείς και αποτελεσματικούς ελέγχους, την ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων και ένα νέο, πιο δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Με το νομοσχέδιο που παρουσιάζουμε σήμερα, γίνονται πράξη οι δέκα παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση το Σεπτέμβριο. Παράλληλα, προχωρούμε με πνεύμα δικαιοσύνης και κοινής λογικής στην εφαρμογή ενός νέου, δίκαιου συστήματος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών στο πνεύμα αντίστοιχων ρυθμίσεων που ισχύουν σε προηγμένες χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία σήμερα, το 71 % των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει εισόδημα χαμηλότερο από τον κατώτατο μισθό, ενώ το 4 % πληρώνει το 50 % των φόρων από τη συγκεκριμένη κατηγορία φορολογούμενων.
Το νέο σύστημα έχει ως σημείο αναφοράς τον κατώτατο μισθό, θεωρώντας ότι δεν μπορεί ένας ελεύθερος επαγγελματίας να έχει εισόδημα μικρότερο από έναν εργαζόμενο που αμείβεται με τις κατώτατες αποδοχές, ενώ προβλέπει πιο ευνοϊκό καθεστώς για τους νέους επαγγελματίες για τα πρώτα πέντε χρόνια δραστηριοποίησής τους, τους ανάπηρους, τους κατοίκους μικρών νησιών και οικισμών. Με την εφαρμογή του υπολογίζουμε ότι θα έχουμε σημαντική αποκάλυψη της φοροδιαφυγής, που θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των εσόδων του Δημοσίου από τη φορολογία των αυτοαπασχολούμενων, κατά 874 εκατ. ευρώ, ενώ το τελικό ποσό μετά την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος θα είναι 606 εκατ. Επιπλέον, οι συνεπείς φορολογούμενοι επιβραβεύονται με την ταχύτερη μείωση του τέλους επιτηδεύματος ενώ εκείνοι που θα πληρώσουν περισσότερα είναι εκείνοι που δήλωναν εισοδήματα κάτω από τον κατώτατο μισθό».
Ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χάρης Θεοχάρης δήλωσε: «Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που ετοιμάσαμε στο Υπουργείο Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας, δεν είναι απλώς μια διαδικαστική επικαιροποίηση του ήδη υπάρχοντος πλαισίου. Απεναντίας, το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που εισηγούμαστε, αποτελεί τομή σε σύγκριση με ό,τι ίσχυε προηγουμένως, καθώς επιχειρούμε να πετύχουμε, ταυτόχρονα, διαφορετικούς στόχους σε πολλούς κρίσιμους τομείς. Διότι α) Εκσυγχρονίζουμε δραστικά το φορολογικό πλαίσιο από θεσμικής πλευράς, β) εστιάζουμε στην παραγωγή δεδομένων και, κατά συνέπεια, στον περιορισμό της παραοικονομίας ενώ γ) αξιοποιούμε την τεχνολογία στην επεξεργασία των δεδομένων ώστε να κάνουμε τους ελέγχους πιο διαφανείς και αποτελεσματικούς, μειώνοντας εν τέλει τη γραφειοκρατία. Με μέτρα όπως πχ το νέο σύστημα φορολόγησης για τους νέους επαγγελματίες, ένα σύστημα δίκαιο και αναλογικό, το οποίο αποκαλύπτει την κρυμμένη φορολογητέα ύλη.
Σήμερα ο μεικτός κατώτατος μισθός ανέρχεται στα 780 ευρώ μηνιαίως και σε 10.920 ευρώ ετησίως (780×14). Αυτό σημαίνει ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες δε θα μπορούν να δηλώνουν κάτω από 10.920 ευρώ τον χρόνο. Πραγματοποιούμε επίσης ισορροπημένες παρεμβάσεις στη βραχυχρόνια μίσθωση, μία αγορά η οποία ήταν αρρύθμιστη και γενικότερα με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο προχωρούμε σε μια σειρά από παρεμβάσεις, οι οποίες υλοποιούν τη βούληση της Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας να εμπεδώσει μέσω του συστήματος φορολόγησης, την κοινωνική δικαιοσύνη προς όφελος όλων των πολιτών. Είναι όφελος που θα διοχετευθεί στην κοινωνία, στις υποδομές, στη βελτίωση της καθημερινότητας, στους ευάλωτους».
Ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής δήλωσε: «Με τις συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες, γίνεται ακόμα ένα πολύ σημαντικό βήμα σε τρεις κατευθύνσεις: Διεύρυνση των ψηφιακών εργαλείων ελέγχου, ενίσχυση της διαφάνειας, επένδυση στη συνεργασία με πολίτες και επιχειρήσεις. Βασικός στόχος είναι η μείωση της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου. Διότι έχουμε καθήκον, όλοι μαζί, να προστατεύσουμε τα δημόσια έσοδα, που είναι η περιουσία όλων μας, τόσο για την εξυπηρέτηση της καθημερινότητάς μας, όσο και για την αντιμετώπιση κάθε απρόβλεπτης ανάγκης».
Οι παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση το Σεπτέμβριο και υλοποιούνται με το νομοσχέδιο είναι:
- Υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData εντός του 2024.
- Απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων – το τίμημα θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής.
- Αύξηση του προστίμου για χρήσης μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής
- Καταβολή της πλειονότητας των επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών.
- Ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων
- Διακοπή συνεργασίας των εταιριών εμπορίας καυσίμων με παραβάτες λαθρεμπορίας.
Οι υπόλοιπες τέσσερις παρεμβάσεις προχωρούν κανονικά και δεν περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο γιατί δεν χρειάζονται νομοθετική παρέμβαση. Είναι :
- Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024
- Η επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν
- Η ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως έως το τέλος του έτους.
- Τα υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024 (έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα στην ΕΕ).
Αναλυτικά οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν τα εξής:
Α. Περιορισμός της χρήσης μετρητών
-Απαγόρευση μετρητών στις αγορές ακινήτων: Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Το συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά είναι άκυρο και απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 338.511 μεταβιβάσεις ακινήτων με συνολικό τίμημα 27.740.709.425.71€. Από αυτές, οι 42.613 εξοφλήθηκαν αποκλειστικά με μετρητά (συνολικό τίμημα :462.493.710,3€) ενώ σε 41.741 περιπτώσεις, τίμημα ύψους 2.980.580.395.13€ εξοφλήθηκε εν μέρει με μετρητά.
-Καταβολή επιδομάτων σε χρεωστική κάρτα: Θεσμοθετείται η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών. Σε συνδυασμό με την διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο αποκλείει την διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.
-Πρόστιμο για συναλλαγές με μετρητά: Το πρόστιμο για αγορές αξίας πάνω από 500 ευρώ με μετρητά, το οποίο σήμερα είναι 100 ευρώ διαμορφώνεται στο εξής στο διπλάσιο της αξίας της απόδειξης.
-Υποχρεωτικά ηλεκτρονικές συναλλαγές για προϊόντα με φόρο κατανάλωσης: Όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης, γίνονται υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ποσού, με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές – εξαγωγές) με χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών.
Β. Ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις
Με το νομοσχέδιο θεσπίζονται οι αλλαγές που έχουν ανακοινωθεί στο καθεστώς που διέπει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με στόχο αφενός την διασφάλιση όσων όρων ανταγωνισμού με τα ξενοδοχεία και αφετέρου την ανάπτυξη του κλάδου που συνεισφέρει σημαντικά στην τουριστική κίνηση. Ειδικότερα, με τις ρυθμίσεις που εισάγονται, από 1.1.2024:
-Επεκτείνεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, που είναι 0,5 % επί των εσόδων, υπέρ της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το τέλος παρεπιδημούντων εισπράττεται μέσω ειδικής πλατφόρμας, από όλους όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο, ανεξαρτήτως πλήθους ακινήτων.
-Τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση υποχρεούνται να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας (με ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, τέλος επιτηδεύματος και ΦΠΑ από το πρώτο ακίνητο).
-Καταργείται ο φόρος διαμονής ο οποίος επιβάλλεται σήμερα σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και αντικαθίσταται από το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση» το οποίο θα επιβαρύνει επιπλέον και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις με 1,5 ευρώ την ημέρα.
Η παλιά και η νέα κλίμακα έχουν ως εξής:
To τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση επιβάλλεται σε όλες τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δηλαδή και στις περιπτώσεις που ο εκμισθωτής διαθέτει ένα ή δύο ακίνητα.
-Αυστηροποιούνται τα πρόστιμα για μη εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης. Το νέο πρόστιμο ορίζεται, ανά φορολογικό έτος, στο 50% των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο € 5.000. Σήμερα το πρόστιμο που επιβάλλεται σε περίπτωση μη εγγραφής στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης είναι οριζόντιο, ανέρχεται σε 5.000 ευρώ και επιβάλλεται στον διαχειριστή, είτε είναι κύριος ή επικαρπωτής ή τρίτος.
-Τίθεται όριο 60 ημερών στη διάρκεια της μίσθωσης προκειμένου να λογίζεται ως βραχυχρόνια. Διευκρινίζεται ότι το όριο των 60 ημερών δεν αφορά τη διάρκεια των μισθώσεων μέσα στο χρόνο (ρύθμιση που είχε συζητηθεί παλαιότερα) αλλά τη διάρκεια κάθε μίσθωσης ξεχωριστά. Έτσι, θα επιτρέπεται για παράδειγμα η μίσθωση ενός ακινήτου για 100 ή 150 ημέρες μέσα στη χρονιά με την προϋπόθεση ότι κάθε μίσθωση ξεχωριστά δεν υπερβαίνει τις 60 ημέρες. Ο νέος ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης διαμορφώνεται ως εξής: «Ως βραχυχρόνια μίσθωση ορίζεται η μίσθωση ή υπεκμίσθωση ακινήτου για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, μικρότερη των εξήντα (60) ημερών, και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων».
-Στην περίπτωση που διατίθεται προς βραχυχρόνια μίσθωση το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών, θα θεωρείται τουριστικό κατάλυμα και θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση.
Γ. Νέο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Σημείο αναφοράς του νέου συστήματος είναι ο κατώτατος μισθός. Προβλέπεται συγκεκριμένα ότι τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα των αυτοαπασχολούμενων μαζί με τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία, δεν μπορεί να είναι μικρότερα από μια ελάχιστη αμοιβή, η οποία προσδιορίζεται μεαντικειμενικό τρόπο σε σημείο που αντανακλά την ελάχιστη εισφερόμενη αξία της προσωπικής εργασίας του αυτοαπασχολούμενου στην επιχείρησή του.
Προσδιορισμός ελάχιστης αμοιβής
Η ελάχιστη αμοιβή προσδιορίζεται ως εξής:
- Η ελάχιστη αμοιβή δεν μπορεί να υπολείπεται του μεγαλύτερου μεταξύ: α) του ελάχιστου (βασικού) μισθού προσαυξημένου κατά 10% για κάθε 3 χρόνια εργασίας ως αυτοαπασχολούμενος, μετά τα 3 πρώτα έτη και β) του ανώτερου ετήσιου μισθού (έως 30.000 ευρώ) που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει στο προσωπικό του
- Η ελάχιστη αμοιβή, όπως αυτή προσδιορίζεται πιο πάνω, προσαυξάνεται με 2 τρόπους, σωρευτικά:
Α. με ένα ποσό ίσο με το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας (μισθός, εργοδοτικές εισφορές, παροχές σε είδος) του προσωπικού που ο αυτοαπασχολούμενος απασχολεί στην επιχείρησή του, με ανώτατο όριο τις 15.000€.
Β. με ένα συντελεστή όταν ο ετήσιος τζίρος του αυτοαπασχολούμενου είναι σημαντικά μεγαλύτερος από το μέσο όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ:
- 35% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγα
