Ερωτήματα για τη μυστικότητα της επιστολικής ψήφου

Σε μία αιφνιδιαστική κίνηση, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε χθες στο υπουργικό συμβούλιο, πως στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024 θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στη χώρα μας η επιστολική ψήφος.

Η δυνατότητα επιστολικής ψήφου αφορά σε πρώτη φάση ευρωεκλογές και δημοψηφίσματα. Ωστόσο ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι πρόκειται για το πρώτο βήμα ώστε η επιστολική ψήφος να ισχύσει και στις επόμενες εθνικές εκλογές.

Όταν το απόγευμα πάντως στη σχετική συνέντευξη τύπου η αρμόδια υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως ερωτήθηκε εάν δεν απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση για εφαρμογή επιστολικής ψήφου και στις εθνικές εκλογές, απέφυγε να απαντήσει.

Τι θα προβλέπει το νομοσχέδιο για την επιστολική ψήφο

Το νομοσχέδιο για την επιστολική ψήφο στις ευρωεκλογές θα έρθει στη Βουλή στις αρχές του νέου έτους. Ήδη όμως το ζήτημα έχει προκαλέσει αντιδράσεις με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να καταγγέλουν ότι υπονομεύεται η μυστικότητα της ψήφου. Πράγματι από τις ανακοινώσεις δεν έχει αποσαφηνιστεί πως διασφαλίζεται ότι η ψήφος θα είναι μυστική.

Η κ.Κεραμέως παραδέχθηκε δε ότι αλλάζει εντελώς το εκλογικό τοπίο ιδίως στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό. Οι απόδημοι Έλληνες θα μπορούν να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα μόνο μέσω επιστολικής ψήφου. Στο εξωτερικό δηλαδή δεν θα στηθούν εκλογικά τμήματα.

Ενώ και οι ψηφοφόροι στο εσωτερικό της χώρας θα έχουν τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος δια επιστολικής ψήφου. Η κυβέρνηση προβάλλει ότι έτσι διευκολύνονται ΑμεΑ, ασθενείς, φοιτητές, σπουδαστές, μαθητές. Ο δε κ. Μητσοτάκης επικαλέστηκε ότι με την επιστολική ψήφο θα μπορούν να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές και οι νέοι εργαζόμενοι στον τουρισμό και την εστίαση που θα έχουν φύγει για σεζόν χωρίς να χρειαστεί να επιστρέψουν στον τόπο κατοικίας τους.

Σημειωτέον ότι ο εκλογέας θα στέλνει τον φάκελο επιστροφής ψήφου με δική του ευθύνη. Η αποστολή θα γίνεται ατελώς, εφόσον η ψήφος αφορά Έλληνες εντός επικρατείας. Ωστόσο, το υπουργείο Εσωτερικών εξετάζει πώς θα μπορέσει να υπάρξει αποζημίωση του συνόλου ή μέρους του ποσού που θα κληθούν να πληρώσουν οι εκλογείς εκτός επικρατείας.

Οι τρεις λόγοι του Μητσοτάκη

Η απόφαση του πρωθυπουργού να προχωρήσει τώρα στην επιστολική ψήφο όπως αναφέρθηκε αιφνιδίασε. Δημιουργήθηκαν δε απορίες ως προς την πολιτική σκοπιμότητα της κίνησης αυτής.

Ο πρώτος λόγος φαίνεται να είναι η ενίσχυση της συμμετοχής των Ελλήνων του εξωτερικού, καθώς η Νέα Δημοκρατία θεωρεί πως έχει προβάδισμα στη συγκεκριμένη εκλογική κατηγορία.

Η απογοητευτική συμμετοχή των αποδήμων στις εθνικές εκλογές, παρότι η κυβέρνηση τους έδωσε με τυμπανοκρουσίες το δικαίωμα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος από τον τόπο διαμονής τους, φαίνεται πως έπαιξε ρόλο στην απόφαση να δοκιμαστεί η επιστολική ψήφος.

Σημειωτέον εξάλλου ότι η ΝΔ είναι που κινδυνεύει στις ευρωεκλογές οι ψηφοφόροι της στο εσωτερικό να επιλέξουν παραλία και όχι παραβάν. Επομένως θεωρεί ότι με την επιστολική ψήφο θα διευκολυνθεί κυρίως δικό της ακροατήριο, ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας.

Δεύτερον, ο κ. Μητσοτάκης θέλει να εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής. Με την καθιέρωση δυνατότητας επιστολικής ψήφου επιχειρεί λοιπόν να ενισχύσει το μεταρρυθμιστικό και εκσυγχρονιστικό του προφίλ.

Ο πρωθυπουργός έκανε άλλωστε λόγο στο υπουργικό συμβούλιο για σημαντική θεσμική πρωτοβουλία, ιστορική τομή, γενναία θεσμική μεταρρύθμιση. Δήλωσε δε ότι διευρύνεται το σώμα των πολιτών που συμμετέχουν στις εκλογές. Υποστήριξε επίσης ότι έτσι θα δοθεί ισχυρή απάντηση “στην αποχή και την αδράνεια των πολιτών”.

Τρίτον, με την κίνηση αυτή ο πρωθυπουργός αλλάζει την πολιτική ατζέντα σε μία χρονική συγκυρία που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την οργή των ελεύθερων επαγγελματιών για το νέο φορολογικό πλαίσιο.

Ήδη όμως η πολιτική αντιπαράθεση επικεντρώνεται στο θέμα της επιστολικής ψήφου, το οποίο βέβαια όντως εγείρει ζήτημα μυστικότητας της ψήφου. Αλλά και – εφόσον οι ψηφοφόροι του εξωτερικού θα πρέπει να πληρώσουν μέρος του τέλους αποστολής- ερωτήματα για την ισότητα στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.

Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε πάντως κατά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στο φορολογικό των ελεύθερων επαγγελματιών, κρατώντας και πάλι “καρότο και μαστίγιο”. Επικαλέστηκε ειδικότερα ότι η κυβέρνηση ενσωμάτωσε πολλές από τις παρατηρήσεις που ετέθησαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, χωρίς όμως να αλλάζει η φιλοσοφία του νομοσχεδίου.

“Είναι μία απόδειξη ότι αυτή η κυβέρνηση μπορεί να ακούει την κοινωνία, χωρίς όμως να υπακούει σε καμία συντεχνία”, υποστήριξε μάλιστα ο πρωθυπουργός.

Τα σχέδια που δεν “περπάτησαν”

Σημειωτέον ότι ο κ. Μητσοτάκης εγκατέλειψε τα σχέδια για επιστροφή στο σύστημα εκλογής ευρωβουλευτών με λίστα και οι ψηφοφόροι θα επιλέξουν με σταυρό τους εκπροσώπους της χώρας στην Ευρωβουλή. Δεν “περπάτησε” επίσης η ιδέα να “σπάσει” η χώρα σε περιφέρειες για τις ευρωεκλογές και έτσι θα παραμείνει μία ενιαία περιφέρεια σε όλη την επικράτεια.

Η επαναφορά της λίστας φαίνεται πως απερρίφθη καθώς θα δημιουργούσε αίσθηση επιστροφής στο παρελθόν και στην απόλυτη ισχύ του προέδρου του κόμματος ως προς την επιλογή προσώπων. Εξάλλου, οι υποψήφιο ευρωβουλευτές κινητοποιούν και ένα μηχανισμό δικό τους, που τελικά προσμετράται υπέρ του κόμματος.

Το σενάριο για περισσότερες περιφέρειες από την άλλη δημιουργούσε πρακτικά προβλήματα. Πρώτον, πως θα “έσπαγε” η επικράτεια; Ανά αυτοδιοικητικές περιφέρειες ή με άλλο τρόπο;

Σημειωτέον ότι η ΝΔ έψαχνε πως θα μπορούσε να εφαρμόσει ένα σύστημα ευρωεκλογικών περιφερειών που να ευνοεί την ίδια. Προφανώς δεν κατέληξε όμως σε κάποια ιδανική λύση.

Δεύτερον, “σπάσιμο” της χώρας σε ευρωεκλογικές περιφέρειες θα σήμαινε πρόσθετο κόστος για ψηφοδέλτια κλπ.

Τρίτον, θα προσέθετε έναν ακόμη πονοκέφαλο για τον κ. Μητσοτάκη, που θα έπρεπε να διαλέξει ποιοι υποψήφιοι θα κατέβαιναν σε ποια περιφέρεια.