COP28: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διεθνή σύσκεψη για το κλίμα

Η COP28, που θα διεξαχθεί από τις 30 Νοεμβρίου ως τις 12 Δεκεμβρίου στο Ντουμπάι, θα είναι η 28η μεγάλη ετήσια διεθνής διάσκεψη που γίνεται για το Κλίμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Ακολουθούν διευκρινίσεις για την προέλευσή της, για τον τρόπο λειτουργίας της και γι’ αυτό που θα πρέπει να αναμένουμε από αυτήν.

Τι σημαίνει COP

COP σημαίνει Διάσκεψη των Μερών στα αγγλικά. Συγκεντρώνει τα 198 “μέρη”, δηλαδή τα 197 κράτη και την ΕΕ που έχουν υπογράψει την σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές (UNFCCC).

Πρόκειται για τη μία από τις τρεις συμβάσεις του Ρίο ντε Τζανέιρο, που υιοθετήθηκαν στην “Σύνοδο Κορυφής για τη Γη του Ρίο” το 1992.

Οι COP γίνονται κάθε χρόνο από το 1995 σε διαφορετική πόλη, αλλάζοντας εν γένει ήπειρο. Η αρίθμησή τους στηρίζεται στην χρονολογική σειρά. Φέτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φιλοξενούν την COP28 μετά την υποστήριξη της υποψηφιότητάς τους από τις χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού. Πέρυσι η COP27 διεξήχθη στην Αφρική, στην Αίγυπτο. Η COP29, το ερχόμενο έτος, θα διεξαχθεί στην ανατολική Ευρώπη, σε πόλη που δεν έχει ακόμη επιλεγεί, και η Βραζιλία του Λούλα θέλει να υποδεχθεί την COP30 το 2025.

Ταυτοχρόνως με τις COP διεξάγονται οι διασκέψεις των μερών του Πρωτοκόλλου του Κιότο (οι λεγόμενες CMP) και των 195 μερών της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015 (οι λεγόμενες CMA).

Επισημαίνεται ότι υπάρχουν COP για αρκετές άλλες συμβάσεις ή συνθήκες του ΟΗΕ, που αφορούν άλλα θέματα, όπως η ερημοποίηση ή η προστασία των υγροτόπων. Αυτή για την βιοποικιλότητα διεξάγεται μόνον κάθε δύο χρόνια και η πιο πρόσφατη, η COP15 του Μόντρεαλ, είχε ως αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια συμφωνία.

Σε τι εξυπηρετεί η COP για το Κλίμα

Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους ηγέτες οφείλουν να καταλήξουν σε ένα τελικό κείμενο, το οποίο υιοθετείται με την έκφραση συναίνεσης κι όχι τη διεξαγωγή ψηφοφορίας και ρυθμίζει τις διαφορές συμφερόντων και θέσεων, αποσκοπώντας την ίδια ώρα στην επίτευξη προόδου στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων αυτών, οι οποίες υπερβαίνουν συνήθως το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα, συναντώνται διάφοροι λομπίστες (φορείς άσκησης πιέσεων), εκπρόσωποι διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων ή οργανισμών, οι οποίοι αυξάνουν εκεί τις ανακοινώσεις και τις εκούσιες δεσμεύσεις.

Σε ορισμένες COP, οι συζητήσεις μεταξύ των ηγετών δεν κατέληξαν σε κάτι σημαντικό. Το 2009, η COP15 στην Κοπεγχάγη απέτυχε να καταλήξει σε παγκόσμια συμφωνία, μολονότι οδήγησε την τελευταία στιγμή σε ένα πολιτικό κείμενο με τη συμμετοχή της Κίνας και των ΗΠΑ.

Άλλες COP άφησαν ένα πιο θετικό ίχνος στην ιστορία, με πρώτη την COP21 το 2015 στο Παρίσι.

Σε αυτήν γεννήθηκε η Συμφωνία του Παρισιού, η πρώτη που δεσμεύει το σύνολο της διεθνούς κοινότητας και έχει στόχο την διατήρηση της ανόδου της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας “αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου” σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και, ει δυνατόν, τον περιορισμό της ανόδου της στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Επίσης στην COP26 στην Γλασκώβη το 2021 χαρακτηρίστηκαν για πρώτη φορά τα “ορυκτά καύσιμα” και ο “άνθρακας” ως η πρώτη αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Τι να αναμένουμε από την COP28

Η COP28 στο Ντουμπάι αναμένεται να συγκεντρώσει αριθμό ρεκόρ συμμετεχόντων, πάνω από 70.000, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που θα προεδρεύουν της διάσκεψης.

Η επιλογή του επικεφαλής της πετρελαϊκής εταιρείας των ΗΑΕ Adnoc, Σουλτάν Αλ Τζάμπερ για να προεδρεύσει της διάσκεψης επικρίθηκε από τους υπερασπιστές τους περιβάλλοντος, αλλά υποστηρίχθηκε από άλλους οι οποίοι θεωρούν ότι δίδει την ευκαιρία για ουσιαστικές συνομιλίες για το θέμα της ενεργειακής μετάβασης στην βασική πετρελαιοπαραγωγική περιοχή.

Η προεδρία των ΗΑΕ προετοιμάζει πολλές ανακοινώσεις για εκούσιες δεσμεύσεις χωρών και/ή επιχειρήσεων, συχνά με χρονικό ορίζοντα το 2030:

• τριπλασιασμός της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο κόσμο,
• διπλασιασμός της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης,
• διπλασιασμός της παραγωγής υδρογόνου κλπ.

Ωστόσο οι δεσμεύσεις αυτές δεν θα έχουν την ίδια υποχρεωτική ισχύ με το τελικό επίσημο κείμενο, το οποίο θα πρέπει να υιοθετηθεί στο πέρας των δύο εβδομάδων της διάσκεψης και το οποίο θα λάβει τη μορφή “παγκόσμιου απολογισμού” της Συμφωνίας του Παρισιού. Η μάχη αυτή φέρνει αντιμέτωπους αυτούς που θέλουν το τελικό κείμενο να περιοριστεί στον απολογισμό αυτόν, ο οποίος δείχνει αναμφισβήτητα ότι οι προσπάθειες που έχουν γίνει ως αυτό το στάδιο είναι ανεπαρκείς, με αυτούς που θέλουν σε αυτό να ενταχθεί αίτημα για τη μείωση των ορυκτών καυσίμων.

Εν τέλει, τα χρήματα θα αποτελέσουν όπως πάντα αντικείμενο σκληρών διαπραγματεύσεων, είτε όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις που έχουν υποσχεθεί οι πλούσιες χώρες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, είτε για τους τρόπους σύστασης ταμείου για την χρηματοδότηση των “απωλειών και των ζημιών” των φτωχότερων χωρών.