Θες να ενημερώνεσαι για ό,τι γίνεται στον πλανήτη που ζεις. Να έχεις μια ρεαλιστική εικόνα της πραγματικότητας.
Συνηθέστερα διαβάζεις ειδήσεις για πολέμους, λιμούς, καταποντισμούς. Πράγματα που προκαλούν ένα άγχος, ένα φόβο, έναν θυμό, ένα «πού πάμε;» ως άνθρωποι, ως κοινωνία και ως κόσμος.
Εννοώ δεν βρίσκεις εύκολα ευχάριστες ειδήσεις.
Ενημερώνεσαι μέσω ειδησεογραφικών sites και όπως επιλέγεις τι θες να διαβάζεις, ‘γεμίζουν’ όλα τα social networks που χρησιμοποιείς ανάλογο περιεχόμενο.
Κάπως έτσι καταλήγεις ‘θύμα’ του doomscrolling, που είναι μια διεστραμμένη προέκταση του «των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν».
Μελέτη βρήκε πως δεν πρόκειται για ένα ακόμα trend, αλλά για ανησυχητικό πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας.
H πιο πρόσφατη έρευνα ‘κλείδωσε’ τη συσχέτιση με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, την ψυχολογική δυσφορία, τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την ευημερία.
TΙ ΕΙΝΑΙ TO DOOMSCROLLING
Ο όρος αναφέρεται στο διαρκές τσεκάρισμα ενοχλητικών ή δυσάρεστων ειδήσεων ή βίντεο στο διαδίκτυο, συχνά μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Στο επίκεντρο βρίσκονται οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες και ‘γεμίζουν’ τις σελίδες μας με περιεχόμενο που είναι παρόμοιο με κάποιο που έχουμε αναζητήσει.
Αυτό «συχνά παγιδεύει τους χρήστες σε έναν διαρκές κύκλο οργής και άγχους» όπως γράφει το TechTarget.
Η λέξη προστέθηκε στο λεξικό της Οξφόρδης το 2020, αφότου είχε ξεσπάσει η πανδημία και όλοι στραφήκαμε στις ψηφιακές μας συσκευές για να βλέπουμε τι γίνεται στον κόσμο.
Επειδή δεν υπήρχε κάτι το ευχάριστο, μόνο φόβος και ανησυχία, «παγιδευτήκαμε» στη λούπα αυτών των ειδήσεων, που τελικά μας ‘τράβηξε’ και μας ‘κράτησε’ στο βούρκο της απελπισίας.
Νιώσαμε έτσι, μια διαρκώς αυξανόμενη ανησυχία. Συνδυάστηκε με μια ανεξήγητη ανάγκη να επιστρέφουμε (ξανά και ξανά) στο scrollαρισμα των ανησυχητικών ειδήσεων.
Οι λόγοι που κάνει θραύση το doomscrolling
Οι ψυχολόγοι θυμίζουν πως ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος να επιβιώνει. Αυτό σήμαινε εντελώς διαφορετικά πράγματα όταν το είδος μας ζούσε στις σπηλιές από ό,τι τώρα.
Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούμε να οριζόμαστε από την ανάγκη μας να διατηρηθούμε ασφαλείς, υπό τις όποιες συνθήκες.
Εξ ου και αυτό που κάνουν «των φρονίμων τα παιδιά».
Εν προκειμένω, αυτό σημαίνει πως νιώθουμε ότι αν μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για όσα δεινά συμβαίνουν στον κόσμο, δεν θα μας βρει απροετοίμαστους το όποιο σχετικό κακό.
Πιστεύουμε ότι όσα περισσότερα διαβάζουμε, τόσο περισσότερο θα καταλάβουμε το όποιο πρόβλημα.
Μπορεί πάλι, να αισθανόμαστε πως μέσω του απρόσκοπτου scroll σε αρνητικές ειδήσεις έχουμε τον έλεγχο, σε έναν κόσμο που λειτουργεί σταθερά εκτός ελέγχου.
Δεν είναι όμως, αυτή και η πραγματικότητα.
Πράγμα που νιώθουμε στο ‘πετσί’ μας, όταν ‘πνιγόμαστε’ από το άγχος.
ΠΩΣ «ΠΙΑΝΟΜΑΣΤΕ» ΣΤΟΝ ΙΣΤΟ ΤΟΥ DOOMSCROLLING
Ανθρωπολόγοι και ψυχολόγοι θυμίζουν πως οι άνθρωποι έχουμε την τάση να επιλέγουμε media που επιβεβαιώνουν το πώς νιώθουμε.
Παράδειγμα; Όταν δεν νιώθουμε καλά, ακούμε ανάλογη μουσική. Όταν είμαστε χαρούμενοι, αναζητούμε up μουσικές.
Το ίδιο ισχύει και για τις φορές που είμαστε αναστατωμένοι: αναζητούμε ειδήσεις που να επικυρώνουν την αναστάτωση μας. Έτσι όλο μας το ‘είναι’ μας ωθεί στο να clickαρουμε τα αρνητικά links. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούμε ένα φαύλο κύκλο αρνητικότητας.
Μια, δυο, τρεις γίνεται συνήθεια που ‘ταΐζει’ την κατήφεια μας, χωρίς καν να συνειδητοποιούμε επαρκώς τι μας συμβαίνει.
TI ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΤΟ DOOMSCROLLING
Μελέτες έχουν ενημερώσει πως το doomscrolling μπορεί να γίνει επικίνδυνο για την ψυχική υγεία, καθώς ενισχύει αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Ως εκ τούτου, μπορεί να επιδεινώσει υπάρχουσες ψυχικές ασθένειες, όπως είναι για παράδειγμα, το άγχος και η κατάθλιψη.
Επίσης, μπορεί να αυξήσει την ανησυχία και τον πανικό.
Εργασίες έχουν καταστήσει σαφές και ότι όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στο scrolling, τόσο πιο πιθανό είναι να αντιμετωπίσουμε διαταραχές ύπνου, σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος και χαμηλότερη αυτοεκτίμηση.
Σε ακραία συνθήκη μπορεί να οδηγήσει σε ευερεθιστότητα, έλλειψη παραγωγικότητας, κακή συγκέντρωση και διανοητική κόπωση.
Σε έρευνα που έγινε σε 1.100 συμμετέχοντες, διαπιστώθηκε ότι το 16.5% εμφάνιζαν σημάδια «σοβαρά προβληματικής» κατανάλωσης ειδήσεων.
Γεγονός που τους οδήγησε σε μεγαλύτερα επίπεδα στρες, άγχους και κακής υγείας.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Bryan McLaughlin, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Texas Tech University, είχε να πει το εξής:
«Ο 24ωρος κύκλος ειδήσεων θα μπορούσε να επιφέρει μια συνεχή κατάσταση υψηλής εγρήγορσης σε μερικούς ανθρώπους, κάνοντας τον κόσμο να φαίνεται σαν ένας σκοτεινό και επικίνδυνο μέρος».
«Για αυτά τα άτομα, μπορεί να αναπτυχθεί ένας φαύλος κύκλος στον οποίο, αντί να συντονίζονται, παρασύρονται περισσότερο, σχεδόν εμμονικά με τις ειδήσεις. Έτσι, ελέγχουν για ενημερώσεις όλο το 24ωρο, ώστε να μετριάσουν τη συναισθηματική τους αγωνία.
Όσο περισσότερο όμως, ελέγχουν τις ειδήσεις, τόσο λιγότερο μπορούν να ελέγξουν την αποκοπή τους από αυτές και τόσο περισσότερο οι ειδήσεις αρχίζουν να παρεμβαίνουν σε άλλες πτυχές της ζωής τους».
Περίπου το 27.3% των ερωτηθέντων ανέφερε «μέτρια προβληματικά» επίπεδα κατανάλωσης ειδήσεων, το 27.5% επηρεάστηκε ελάχιστα και το 28.7% δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΠΙΡΡΕΠΕΙΣ ΣΤΟ DOOMSCROLLING
Όλοι διαβάζουμε ειδήσεις, δεν μας ‘νικά’ όμως όλους το doomscrolling. Βάσει πάντα, της έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2022 οι ερωτηθέντες που ανέφεραν σοβαρά προβληματική κατανάλωση ειδήσεων, είχαν υψηλή βαθμολογία σε πέντε ‘προβληματικές’ διαστάσεις αυτής της κατανάλωσης.
α) της απορρόφησης από το περιεχόμενο ειδήσεων,
β) των σκέψεων επί των ειδήσεων που διαβάζουν,
γ) της προσπάθειας μείωσης του άγχους, με κατανάλωση ακόμα περισσότερων ειδήσεων
δ) της δυσκολίας να αποφύγουν τις ειδήσεις και
ε) της παρεμπόδισης της κατανάλωσης ειδήσεων στην καθημερινότητά τους.
Εν τω μεταξύ, οι έχοντες υψηλότερα επίπεδα προβληματικής κατανάλωσης ειδήσεων είχαν «σημαντικά περισσότερες πιθανότητες» να βιώσουν κακή ψυχική και σωματική υγεία.
Ακόμη και όταν ελέγχονται τα δημογραφικά στοιχεία, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και η συνολική χρήση ειδήσεων.
Από εκείνους λοιπόν, με σοβαρά προβληματικά επίπεδα κατανάλωσης,
- το 74% ανέφερε ότι είχε προβλήματα ψυχικής υγείας και
- το 61% ανέφερε σωματικά προβλήματα.
Ο McLaughlin σχολίασε πως «είχαμε προβλέψει ότι ένα σημαντικό μέρος του δείγματός μας θα έδειχνε σημάδια προβληματικής κατανάλωσης ειδήσεων. Ωστόσο, με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι το 17% των συμμετεχόντων στη μελέτη πάσχουν από το πιο σοβαρό επίπεδο».
Η πραγματική διάσταση του doomscrolling
Κλινικοί ψυχολόγοι έχουν ενημερώσει ότι το doomscrolling έχει εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα. Πως ενώ ο άνθρωπος έχει τους μηχανισμούς να διαχειριστεί κάποια άσχημα νέα, όταν μαζεύονται πολλά προκύπτει μια σύγχυση που επηρεάζει και το πώς φέρουν τον εαυτό τους στην κοινωνία.
Η Bethany Teachman, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια έθεσε το πρόβλημα σε αυτήν τη διάσταση: σε κοινωνικό επίπεδο. Όπως είπε στο Wired «όταν έχεις πολλούς ανθρώπους που δυσκολεύονται, θα δυσκολευτούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους».
Όταν σε πνίγει η συσσώρευση του άγχους που προκαλεί το doomscrolling, γίνεται πιο πιθανό να ψάχνεις παντού ευκαιρίες να ξεσπάσεις. Ακόμα και σε μια παραγγελία καφέ που κάτι έχει γίνει λάθος.
«Πρέπει έτσι, να σκεφτούμε αυτά τα πράγματα από συστημική προοπτική. Διαφορετικά δεν θα είμαστε πολύ αποτελεσματικοί στην αλλαγή».
ΓΙΑ ΟΛΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΟΡΙΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ
Για να γλιτώσουμε από το να χάσουμε την αίσθηση της πραγματικότητας και ίσως της ουσίας, όντες ‘βυθισμένοι’ σε μια θάλασσα αρνητικών ειδήσεων, χρειάζεται να σταματήσουμε και να κάνουμε ένα βήμα πίσω.
Να σκεφτούμε πόσα από όσα διαβάζουμε, μας επηρεάζουν προσωπικά.
Βλέπεις, πλήττεται η δική μας ψυχική υγεία. Οπότε δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να γίνουμε εγωιστές.
Ένα άλλο σημαντικό βήμα είναι να καταλάβουμε πότε έρχεται η ώρα να αποσυνδεθούμε.
Είναι αυτή που νιώθουμε πως μας έχει παραλύσει η επικαιρότητα, ότι βρισκόμαστε υπό συνεχή απειλή.
Ο περιορισμός του χρόνου που περνάμε σε scrolling είναι αναγκαίος. Προτείνεται να βάζουμε ένα χρονικό όριο. Για παράδειγμα, μια ώρα την ημέρα.
Η κατάργηση παρακολούθησης ή η σίγαση λογαριασμών που δημοσιεύουν αρνητικό περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση της έκθεσης.
Όπως και το να βάλετε ως στόχο να βρίσκουμε και να διαβάζουμε κάθε μέρα τουλάχιστον μια θετική είδηση.
Όταν τώρα, νιώθετε την παρόρμηση να επιστρέψετε στην ανάγνωση ειδήσεων λίγα λεπτά μετά την τελευταία ‘επίσκεψη’, προσπαθήστε να ασχοληθείτε με κάτι άλλο. Που σας ευχαριστεί. Για παράδειγμα, ακούστε μουσική ή διαβάστε ένα βιβλίο.
Ή σκεφτείτε κάτι για το οποίο είστε ευγνώμονες -αντί για όσα πρέπει να φοβάστε.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν είναι απλή η διαδικασία της απεξάρτησης μας από το doomscrolling.
Χρειάζεται υπομονή και καθημερινή προσπάθεια.
Δηλαδή, υπάρχει γιατρειά αν τη διεκδικήσεις.
