Ο “πόλεμος” για την εξόρυξη λιθίου στην Πορτογαλία – Τι προηγήθηκε της παραίτησης Κόστα

“Σεισμό” στο πολιτικό προσκήνιο της Πορτογαλίας προκάλεσε η παραίτηση του πρωθυπουργού, Αντόνιο Κόστα, εν μέσω έρευνας για φερόμενες παρατυπίες στους χειρισμούς της κυβέρνησης σχετικά με τα έργα εξόρυξης λιθίου και υδρογόνου στη χώρα.

“Τα καθήκοντα του πρωθυπουργού δεν είναι συμβατά με οποιαδήποτε υποψία για την ακεραιότητά μου. Υπό αυτές τις συνθήκες, υπέβαλα την παραίτησή μου στον πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος θα πρέπει τώρα να την αποδεχθεί επίσημα”, δήλωσε ο Κόστα σε συνέντευξη Τύπου, όπου και έκανε γνωστή την παραίτησή του.

Πέραν των παραπάνω, ο Αντόνιο Κόστα δήλωσε πως η συνείδησή του είναι καθαρή, αλλά δεν θα είναι ξανά υποψήφιος πρωθυπουργός.

Οι εξελίξεις αυτές ήρθαν κατόπιν ερευνών για υποψίες αθέμιτης επιρροής και διαφθοράς σε συμβόλαια που συνδέονται με το πράσινο υδρογόνο και με την εξόρυξη λιθίου, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών και είναι ουσιώδους σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση.

Τα σχέδια “καταστροφής” της Βόρειας Πορτογαλίας

Εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια είχαν γίνει γνωστά τα σχέδια της πορτογαλικής κυβέρνησης για την έναρξη των έργων εξόρυξης λιθίου.

Υπήρχαν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι που επιλέχθηκε το βόρειο τμήμα της χώρας. Τα βουνά στον βορρά διαθέτουν απαραίτητα στοιχεία που μπορούν να “ξεκλειδώσουν” την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης προς την απεξάρτηση από τον άνθρακα.

Το λίθιο είναι το στοιχείο “κλειδί” στις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων και στην αποθήκευση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ενώ έχει ανιχνευτεί σε 10 διαφορετικές περιοχές της Πορτογαλίας.

Ειδικότερα, η πορτογαλική κυβέρνηση έβαλε μπρος τα σχέδια για ένα νέο υπαίθριο ορυχείο –το Barroso Lithium Project– το οποίο θα παράγει αρκετό λίθιο για 500.000 μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων ετησίως, κατά τη διάρκεια της 14χρονης λειτουργικής του ζωής.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να μειώσει την εξάρτησή της για λίθιο και άλλες πρώτες ύλες από ορυχεία στην Κίνα, την Αφρική και τη Νότια Αμερική για λίθιο.

Το ορυχείο εκτιμάται ότι θα χρειαστεί 16 χρόνια για να κατασκευαστεί. Τα πρώτα δύο χρόνια θα σχεδιάζονται οι υποδομές και τα logistics, προκειμένου να ξεκινήσει η παραγωγή, ενώ τα έσοδα που αναμένονται από τη λειτουργία του ορυχείου είναι 1,3 δις ευρώ.

Θα μπορούσε να είναι ένα από τα πρώτα ορυχεία μεγάλης κλίμακας που θα προμήθευαν λίθιο στην Ευρώπη και τον περασμένο Μάιο η Υπηρεσία Περιβάλλοντος της Πορτογαλίας έδωσε στην Savannah Resources, η οποία εδρεύει στο Λονδίνο, το πράσινο φως υπό όρους.

Ο “πόλεμος” των ντόπιων

Παρά το γεγονός ότι τα αποθέματα λιθίου της Πορτογαλίας θεωρούνται βασικά για την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ευρώπη, οι κάτοικοι των περιοχών που βρίσκονται στο επίκεντρο των σχεδίων της κυβέρνησης λένε ότι δεν δικαιολογεί την καταστροφή του τρόπου ζωής τους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του χωριού Κόβας ντο Μπαρόζο, που πολλοί ισχυρίστηκαν ότι μπορεί να γίνει το επίκεντρο του ορυχείου, καθώς μπορεί να υπάρξει εξόρυξη 200.000 τόνων λιθίου.

“Θα κατέστρεφε τα πάντα”, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στο BBC η Aida Fernandes, κάτοικος του χωριού Κόβας ντο Μπαρόζο.

Ο τόπος τους είναι η ζωή τους, οι ασχολίες τους είναι εκείνες που τους θρέφουν, γι’ αυτό κι έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους με τα σχέδια της κυβέρνησης.

Η κατασκευάστρια εταιρεία έχει δηλώσει ανοιχτά ότι σκοπεύει να αγοράσει ιδιωτική γη από κατοίκους του χωριού. Μια εξ αυτών είναι και η Μαρία Λουρέιρο, που καλλιεργεί ελιές.

“Δεν είμαστε προς πώληση, δεν θέλουμε να πουλήσουμε”, είχε πει κι εκείνη στο BBC, δηλώνοντας αγανακτισμένη με τις προσφορές αποζημίωσης και δικαιωμάτων για την περιοχή. “Αν πουλούσα τη γη μου, τι θα έκανα;”, διερωτείτο.

Ο Dale Ferguson, προσωρινός Διευθύνων Σύμβουλος της Savannah Resources, ανέφερε ότι “άκουσαν την κοινότητα” και έχουν κάνει αλλαγές στα σχέδιά τους, ωστόσο δεν κάνουν πίσω.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το ορυχείο είναι “πραγματικά κρίσιμο για την ενεργειακή μετάβαση για την Ευρώπη”. Τόνισε, δε, ότι “τα δικαστήρια θα λάβουν τις τελικές αποφάσεις, ωστόσο σεβόμαστε τα δικαιώματα όλων και τις απόψεις όλων”.