Η πρωτοφανής άφιξη προσφύγων και μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που κορυφώθηκε το 2015, αποκάλυψε μια σειρά από αδυναμίες και κενά στις πολιτικές της Ε.Ε. για το άσυλο, τα εξωτερικά σύνορα και τη μετανάστευση.
Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις αυτές, η Ε.Ε. ξεκίνησε μια ευρεία διαδικασία μεταρρύθμισης, ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης, προτείνοντας και εφαρμόζοντας άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα που εστιάζουν στις εσωτερικές και εξωτερικές διαστάσεις της μεταναστευτικής πολιτικής της και στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται η επιστροφή και η επανεισδοχή μεταναστών που δεν έχουν δικαίωμα εισόδου ή διαμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών, η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η δημιουργία νόμιμων οδών για τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, η χάραξη στέρεης πολιτικής ασύλου της ΕΕ με βάση μια ισόρροπη σχέση αλληλεγγύης και ευθύνης, κι η αντιμετώπιση της μετανάστευσης σε συνεργασία με τρίτες χώρες με τη χρήση πολιτικών και οικονομικών μέσων.
Ποια είναι ωστόσο τα κονδύλια που δαπανώνται για να οικοδομηθούν οι νέες πολιτικές αυτές της Ε.Ε. για το άσυλο και τη μετανάστευση;
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της έχουν δαπανήσει περισσότερα από 28 δισ. ευρώ από το 2015 μέχρι το 2023 για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Οι δαπάνες της ΕΕ για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών
Ειδικότερα, για την οδό της Ανατολικής Μεσογείου, η συνολική χρηματοδότηση της ΕΕ ξεπερνά τα 9 δισ. ευρώ που έχουν δοθεί από το 2015 μέχρι το 2018 στην Τουρκία.
Για την οδό της Δυτικής Μεσογείου και της Δυτικής Αφρικής δόθηκαν τον Δεκέμβριο του 2022 πάνω από 950 εκατ. ευρώ για τη συνεργασία με τους σχετικούς αφρικανούς εταίρους.
Για την οδό της Κεντρικής Μεσογείου τον Ιούλιο του 2019 η ΕΕ ενέκρινε πέντε νέα προγράμματα συνολικού ύψους 61,5 εκατ. ευρώ, ενώ τον Δεκέμβριο του 2022 η ΕΕ και οι αφρικανοί εταίροι δρομολόγησαν πρωτοβουλίες της «Ομάδας Ευρώπη», στο πλαίσιο της οποίας κινητοποιήθηκαν 1,13 δισ. ευρώ για τη συνεργασία με τους σχετικούς αφρικανούς εταίρους.
Για την οδό των Δυτικών Βαλκανίων, μεταξύ του 2021 και του 2022, η ΕΕ στήριξε δράσεις συναφείς με τη μετανάστευση στην περιοχή συνολικής αξίας 201,7 εκατ. ευρώ.
Τέλος, για τη φιλοξενία προσφύγων από την Ουκρανία έχουν διατεθεί 17 δισ. ευρώ.
Oι στρατηγικοί στόχοι
Αξίζει να σημειωθεί για τις ροές από την Αφρική ότι τον Νοέμβριο του 2015 συστάθηκε από ευρωπαίους και αφρικανούς εταίρους κατά τη διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας το Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ (EUTF) για την Αφρική. Οι δραστηριότητές του επικεντρώνονται σε τέσσερις στρατηγικούς στόχους:
- πολλαπλασιασμός των οικονομικών ευκαιριών και των ευκαιριών απασχόλησης
- ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινοτήτων
- βελτίωση της διαχείρισης της μετανάστευσης
- βελτίωση της διακυβέρνησης και της πρόληψης συγκρούσεων
Μέχρι σήμερα, έχουν εγκριθεί 248 δράσεις στις τρεις περιοχές που καλύπτει το EUTF για την Αφρική (Βόρεια Αφρική· Σαχέλ και λίμνη Τσαντ· Κέρας της Αφρικής), συνολικής χρηματοδότησης ύψους περίπου 4,9 δισ. €.
Ειδικά κονδύλια από το EUTF στηρίζουν έργα και δραστηριότητες για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και τη βελτίωση της διαχείρισης της μετανάστευσης στις κύριες χώρες καταγωγής, αναχώρησης και διέλευσης.
Υπενθυμίζεται ότι στις 12 Δεκεμβρίου 2023,τα κράτη-μέλη της Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε μια ιστορική συμφωνία για την αναθεώρηση της μέχρι τώρα ισχύουσας νομοθεσίας της Ε.Ε. για μεταναστευτικό και άσυλο. Τα κονδύλια που προβλέπει η εν λόγω συμφωνία για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών δεν έχουν μέχρι στιγμής γνωστοποιηθεί.
