Είναι Σάββατο μεσημέρι και νιώθετε μια γλυκιά νύστα. Ξαπλώνετε στον καναπέ, σκεπαζόσαστε με μια κουβέρτα, η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει, τα μάτια σας κλείνουν, το μυαλό ‘ρίχνει’ στροφές, όλοι οι μύες χαλαρώνουν (δηλαδή γλαρώνετε) και είστε έτοιμοι να παραδοθείτε στον Μορφέα.
Ξαφνικά τινάζεται το πόδι σας για κάποια δέκατα.
Ακούσια.
Σαν να έπαθε ηλεκτροσόκ.
Τι συμβαίνει;
Ό,τι και όταν βλέπουμε στον ύπνο μας πως πέφτουμε στο κενό από μεγάλο ύψος.
Υπνικός σπασμός λέγεται.
Να σας εξηγήσουμε.
Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ‘ΝΟΜΙΖΕΙ’ ΠΩΣ ΠΕΘΑΙΝΟΥΜΕ
Μια από τις πρώτες θεωρίες που είχαν αναπτυχθεί ανέφερε ότι όπως ‘ρίχνουμε’ ρυθμούς για να κοιμηθούμε, ο εγκέφαλος ‘νομίζει’ πως απειλούμαστε με θάνατο, επειδή πέφτει το οξυγόνο και στέλνει εντολή για το τίναγμα, για να ‘βεβαιωθεί’.
Δεν προέκυψαν ωστόσο, επαρκή στοιχεία σε εργασίες που έγιναν, που να δείχνουν άμεση συσχέτιση μεταξύ επιπέδων οξυγόνου και υπνικού σπασμού.
Στην πραγματικότητα, τα επίπεδα οξυγόνου πέφτουν ελαφρά όπως οδηγούμαστε στον ύπνο και όταν κοιμόμαστε, όχι όμως κατά τρόπο που να προκαλεί αυτήν την ξαφνική απόκριση. Μελέτες έχουν δείξει πως ο οργανισμός μας είναι καλά εκπαιδευμένος στο να χειρίζεται αυτές τις μικρές διακυμάνσεις -στην πρόσληψη οξυγόνου.
Εξελικτικά επίσης, δεν τεκμηριώθηκε η σύσπαση του ποδιού ως τρόπος αναζωογόνησης. Διευκρινίστηκε ότι σε περίπτωση πραγματικού κινδύνου δύσκολα θα ‘λειτουργούσε’ αυτός ο επικίνδυνος και ανακριβής μηχανισμός.
Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ ΣΩΖΕΙ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ
Μολονότι η αιτία των υπνικών σπασμών παραμένει άγνωστη, η πιο κοινή θεωρία θέλει τον εγκέφαλο μας να παρερμηνεύει τη μυϊκή χαλάρωση της έναρξης του ύπνου (και την πτώση του οξυγόνου) ως πτώση.
Έτσι, πυροδοτεί ένα αντανακλαστικό, μια σύντομη μυϊκή σύσπαση, για να σωθούμε.
Την προκαλούν τα νευρικά μονοπάτια που υπάρχουν στον εγκέφαλο μας και είναι υπεύθυνα για την απόκριση σύντομου ξαφνιάσματος.
Η ‘λειτουργία’ αυτή σχετίζεται με την αρχέγονη αίσθηση που προκαλείται στα πρωτεύοντα θηλαστικά όταν πέφτουν από κάποιο δέντρο (Coolidge 2006), κάτι που προκαλεί εγρήγορση (σπασμό).
ΠΟΤΕ ΤΙΝΑΖΕΤΑΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΤΟ ΠΟΔΙ
Oι επιστήμονες έχουν καταγράψει πως όταν κάποιος δεν κοιμάται καλά ή προσπαθεί να πείσει τον εγκέφαλο του να ‘σβήσει’ για να μπορέσει να κοιμηθεί, οι υπνικοί σπασμοί είναι πιο συχνοί. Συνηθέστερα αυτό αφορά ανθρώπους που δεν έχουν κοιμηθεί για διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών κι εκείνος που ξυπνούν έπειτα από έναν πολύ μικρής διάρκειας ύπνο.
Αύξηση του φαινομένου παρατηρήθηκε και στις περιπτώσεις μεγάλου στρες και άγχους, μετά τη χρήση καφεΐνης, νικοτίνης και άλλων διεγερτικών που μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο και να αυξήσουν την πιθανότητα τραντάγματος και έπειτα από έντονη άσκηση πριν τον ύπνο.
Σε κάθε περίπτωση, το τίναγμα αυτό είναι αβλαβές, όταν δεν προκύπτει συχνά. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να αποταθούμε σε επαγγελματία υγείας.
