Με πανηγυρικό τόνο προσπαθούν να πείσουν για μια ιστορική μέρα για την «καρδιά» του εμπορικού μετώπου της Θεσσαλονίκης. Ένα σημείο που επί σχεδόν δύο δεκαετίες έμαθε να ζει στη σκιά των λαμαρίνων, των εργοταξίων. Μια περιοχή που έχασε την εμπορικότητά της από την πρώτη ημέρα που στήθηκαν τα εργοτάξια εκεί.
Σχεδόν μια γενιά εμπόρων έχει χαθεί από την Εγνατίας και τη Βενιζέλου. «Πανηγυρίζουμε για τα αυτονόητα» έλεγαν με σκωπτικό τρόπο οι καταστηματάρχες της περιοχής που έβλεπαν το πρωί της Δευτέρας τα συνεργεία να δουλεύουν πυρετωδώς.
Οι λαμαρίνες που φεύγουν δείχνουν και τι έχουν αφήσει πίσω τους. Μαγαζιά με κατεβασμένα ρολά και λουκέτα, άδειες βιτρίνες, σκονισμένες τζαμαρίες και κολλημένα «ενοικιάζεται» σε δεκάδες καταστήματα. Βέβαια υπάρχουν και κάποια λίγα καταστήματα που κρατούν ακόμα δυνάμεις με την «πελατεία» χρόνων που έχουν χτίσει και ακόμα δεν έχουν κλείσει.
Όπως αναφέρει το parallaximag.gr, η οδός Βενιζέλου και οι επιχειρηματίες της έχουν ταλαιπωρηθεί όσο κανείς με την ιστορία του μετρό. Πολλοί, ίσως νεότεροι, δεν γνωρίζουν καν την εικόνα της καθώς οι λαμαρίνες έχουν γίνει μόνιμη εγκατάσταση και έχουν υποβαθμίσει έντονα την περιοχή, που άλλοτε έσφυζε από ζωή καθώς εκεί βρίσκεται το Καραβάν Σαράι, που το 1958 ενοικιάστηκε στο δήμο Θεσσαλονίκης για να εγκατασταθεί εκεί το δημαρχείο της πόλης όπου και παρέμεινε για 51 χρόνια, το Αλκαζάρ και η αγορά ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη.
Όλα αυτά βέβαια την ώρα που το βόρειο εργοτάξιο παραμένει ως έχει και θα παραμείνει προφανώς μέχρι την αποπεράτωση του έργου ενώ δεν έχει γίνει απολύτως τίποτε για το παρακείμενο Αλκαζάρ που θα παραδίδονταν ως μνημειακό σύνολο και παραμένει χαμένο πίσω από λαμαρίνες που θα έφευγαν. Μια μικρή λεπτομέρεια που κανείς δεν είπε σήμερα.
«Ολοκληρώνεται η πολύχρονη ταλαιπωρία των πολιτών… απελευθερώνονται δρόμοι και επιστρέφουν στους πολίτες» δήλωσε μεταξύ άλλων ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας.
Σταθμός Βενιζέλου: Ιστορίες και παραμύθια. To χρονικό. Ο σταθμός Βενιζέλου, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2007, με καθαρό μήκος 76.60m και καθαρό πλάτος 19.75m. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, το βάθος του σταθμού θα έφτανε τα 27m και θα αποτελούνταν από τέσσερα υπόγεια επίπεδα.
Το έδαφος της περιοχής του σταθμού σε βάθος 11m αποτελείται από τεχνητές επιχώσεις, δηλαδή αρχαιολογικά στρώματα Το 2012 κατά τις ανασκαφικές εργασίες αποκαλύφθηκε η μνημειακή φάση της πόλης, αποτελούμενη από τη διασταύρωση των οδών Decumanus Maximus και Cardo, στη θέση της σημερινής διασταύρωσης Εγνατίας και Βενιζέλου. Από το 2012 ως το 2016 δεν πραγματοποιείται καμία εργασία στο Σταθμό Βενιζέλου, λόγω της διαμάχης για την τύχη των αρχαιοτήτων και τα εκτεταμένα οικονομικά προβλήματα της αναδόχου εταιρείας.
Έτσι φτάνουμε στο 2017, όπου με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΟΠΑΙΘ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕ/41484/24488/1402/162/10.2.2017 (ΑΔΑ: 7ΝΦ14653Π4-Ζ91) αποφασίζεται ο επανασχεδιαμός του Σταθμού Βενιζέλου με την διατήρηση κατά χώρα των αρχαιοτήτων, από το Υπουργείο Πολιτισμού. Στις δύο άκρες του σταθμού, ανατολικά και δυτικά θα κατασκευαστούν δύο φρεάτια με μικροπάσσαλους. Τα δύο φρεάτια θα ενωθούν μεταξύ τους με υπόγεια σήραγγα κάτω από τη θέση των αρχαίων με τη μέθοδο ΝΑΤΜ. Από εκεί και κάτω θα πραγματοποιηθεί κανονικά η κατασκευή των υπόλοιπων επιπέδων του σταθμού.
Στους μήνες που ακολούθησαν την Υπουργική Απόφαση, μέσα στο 2017, αναρτήθηκαν από την Αττικό Μετρό, στη διαύγεια, δύο επιπλέον αποφάσεις με θέμα: Επανασχεδιασμός του Σταθμού «Βενιζέλου» με κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων (ΑΔΑ: 7ΚΕΙ46Ψ8Ο3-ΑΦΨ και ΑΔΑ: Ψ97846Ψ8Ο3-ΖΓ5).
Τι προέβλεπαν οι αποφάσεις
Την εκπόνηση των μελετών:
- Μελέτη Προστασίας των Αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια του έργου κατασκευής του Σταθμού, και κατά κύριο λόγο για την κατασκευή της πλάκας οροφής.
- Μελέτη κατασκευής μικροπασσάλων αντιστήριξης για την κατασκευή των φρεατίων αερισμού στην ανατολική και δυτική πλευρά του σταθμού.
- Εκπόνηση Οριστικών Μελετών επιπέδου 1 (στατικές, αρχιτεκτονικές και ηλεκτρομηχανολογικές) για την διάνοιξη της σήραγγας κάτω από τα αρχαία.
- Εκπόνηση πρόσθετων μελετών παράκαμψης δικτύων κοινής ωφέλειας, εκπόνηση πρόσθετων κυκλοφοριακών μελετών και προκαταρτικών εργασιών διαμόρφωσης εργοταξιακών χώρων.
- Προσαρμογή της μελέτης της πλάκας οροφής του σταθμού υπό τον επανασχεδιασμό του σταθμού.
Οι αρχαιολογικές έρευνες με την ευκαιρία της διάνοιξης της γραμμής του Μετρό άρχισαν τον Ιούλιο του 2006 με μεγάλη πληγή τα ευρήματα στον Σταθμό Βενιζέλου.
10 βήματα μέχρι την άκρη του τούνελ
- Όλοι ήξεραν ότι θα βρεθούν αρχαία: Αρκετά χρόνια νωρίτερα πριν από το 2006, οι αρχαιολόγοι είχαν εκφράσει τη διαφωνία τους για τη διαδρομή που επιλέχθηκε, τονίζοντας ότι το ιστορικό κέντρο είναι περιοχή «υψηλού αρχαιολογικού κινδύνου». Τι θα γίνει με τις αρχαιότητες που παραμένουν για αιώνες μέσα στο χώμα, σαν τις συναντήσει υπόγεια διαδρομή του Μετρός. Η Πολιτεία ήξερε, προφανώς σκέφτηκε όταν συμβεί θα δούμε και έδωσε το ΟΚ για να περάσει η γραμμή μέσα από την Εγνατία. Η πορεία των έργων φυσικά επιβεβαίωσε τους αρχαιολόγους. Εδώ θεμέλια για οικοδομές ανοίγαμε και πέφταμε πάνω σε αρχαία,. Εδώ ακυρώθηκε κοτζαμάν σχέδιο Εμπράρ στην Πλατεία Αρχαίας Αγοράς… Κατά τη διάνοιξη της γραμμής, λοιπόν, στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, σύντομα διαπιστώθηκε μεγάλη πυκνότητα αρχαίων καταλοίπων. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο είχε η βυζαντινή εποχή, κατά την οποία η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις του Βυζαντίου.
- Η ανασκαφή στον Σταθμό Βενιζέλου: Σύμφωνα με την αρχική μελέτη του ο Σταθμός θα είχε τέσσερα υπόγεια επίπεδα: στο επίπεδο -1 τοποθετούνταν τα ακυρωτικά μηχανήματα και στο επίπεδο -4 βρισκόταν οι αποβάθρες. Στα επίπεδα -2 και -3 τοποθετούνταν οι Η/Μ εγκαταστάσεις. Στο Σταθμό διανοίχτηκαν οι δυο σήραγγες και εκτελέστηκε αρχαιολογική ανασκαφή, η οποία έφτασε σε βάθος περίπου 7μ και σταμάτησε στις 24.12.2012, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί σε όλο το βάθος του αρχαιολογικού στρώματος. Σταμάτησε γιατί έπρεπε να αποφασιστεί τι θα γίνει με τα ευρήματα που αποδείχτηκαν τεράστιας αξίας που απαιτούσαν ιδιαίτερη διαχείριση. Έρχεται στο φως κομμάτι της λεωφόρου που διέσχιζε το κέντρο της Θεσσαλονίκης ήδη από τον 4ο αιώνα μ.Χ., κάτω ακριβώς από το οδόστρωμα της σημερινής Εγνατίας. Εκεί φανερώνεται η συμβολή των οδικών αξόνων των Decumanus Maximus και Cardo, όπου βρισκόταν το Τετράπυλο, ένα σημαντικό σημείο της πόλης. Είναι το σταυροδρόμι της παλιάς Εγνατίας οδού, της βασικής οδική αρτηρία της Θεσσαλονίκης, που ξεκινούσε από τη Χρυσή Πύλη στη σημερινή πλατεία Δημοκρατίας και έφτανε ως την Πύλη της Καλαμαρίας ή Κασσανδρεωτική (πλατεία Συντριβανίου), η Λεωφόρος των Βυζαντινών ή Μέση Οδός ή Φαρδύς δρόμος της οθωμανικής περιόδου. Στην περιοχή της Βενιζέλου οι ανασκαφές της 9ης ΕΒΑ (τότε) αποκάλυψαν πυκνοδομημένες νησίδες με καταστήματα της βυζαντινής πόλης που περιστοίχιζαν τη Λεωφόρο, ενώ αμέτρητα χρυσά και αργυρά μικροαντικείμενα μαρτυρούν την εμπορική και εργαστηριακή δραστηριότητα στην περιοχή.
- Ανοίγει το ζήτημα της μεταφοράς της Μέσης Οδού – Απόφαση Τζαβάρα: Βρισκόμαστε στο Γενάρη του 2013 και η μεταφορά των Αρχαίων για να μην καθυστερήσουν οι εργασίες του Μετρό διχάζει δημοτικές αρχές, πολίτες και αρχαιολόγους. Ανακοινώνεται η ομόφωνη γνωμοδότηση του ΚΑΣ και στη συνέχεια η βιαστική απόφαση του πρώην αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα, να μη διατηρηθούν οι αρχαιότητες στο σημείο όπου βρέθηκαν, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, και να μεταφερθούν αρκετά χιλιόμετρα μακριά, στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά. Είχε προκαλέσει αίσθηση τότε η πληροφορία ότι τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν χωρίς καν να έχουν επισκεφθεί τους χώρους του Μετρό. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης και της μεταφοράς των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, συναινώντας στην εισήγηση των τεχνικών της κατασκευάστριας εταιρίας. Μετά τη γνωμοδότηση των μελών του ΚΑΣ, που ήταν μάλιστα ομόφωνη, ο αναπληρωτής υπουργός ΠΑΙΘΠΑ Κώστας Τζαβάρας έβαλε την υπογραφή.
- Άμεση αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων: Ένας δρόμος-έκθεμα μακριά από τη θέση στην οποία βρισκόταν για αιώνες τι αξία θα έχει; Τι δουλειά έχει η αστική βυζαντινή Θεσσαλονίκη της Βενιζέλου με την αγροτική περιοχή του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά; Και δεν είναι οι αρχαιολογικοί χώροι συνδεδεμένοι άρρηκτα με την περιοχή στην οποία βρίσκονται; Με την κατάλληλη διαμόρφωση του Σταθμού Βενιζέλου και τη διατήρηση των αρχαιοτήτων με τρόπο ώστε να είναι ορατές από τους επιβάτες του μετρό, η βυζαντινή Μέση Οδός θα μπορούσε να γίνει ένα ανοιχτό Μουσείο, βασική τουριστική ατραξιόν της πόλης με τρόπο ώστε να αναβαθμιστεί και να ζωντανέψει ολόκληρος ο άξονας της υποβαθμισμένης Εγνατίας οδού, λένε οι Αρχαιολόγοι. Ο δρόμος ουσιαστικά ανασύρει την καρδιά της κοσμικής Θεσσαλονίκης των βυζαντινών χρόνων, καθώς γύρω του διασώζονται λείψανα μεγάλων δημόσιων κτιρίων από τον 6ο ως τον 9ο αιώνα μ.Χ. , εύρημα μοναδικό αφού από τη βυζαντινή εποχή έχουν απομείνει μόνο ναοί και μονές. Ο σταθμός «Βενιζέλου» θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μοναδικό στον κόσμο φαινόμενο συνύπαρξης ανοικτού αρχαιολογικού χώρου με έναν υπερσύγχρονο σταθμό Μετρό, να γίνει νέο τοπόσημο για την πόλη. Η μάχη μόλις ξεκίνησε. Ξεκινά διεθνής ψηφοφορία (petition) για την in situ (κατά χώραν) διάσωση των μνημείων εξαιρετικού ενδιαφέροντος των πρωτοβυζαντινών αιώνων στο κεντρικό τμήμα της λεωφόρου ή Μέσης Οδού της Θεσσαλονίκης, και τον Απρίλιο γίνεται διακοπή εκτέλεσης των εργασιών του μετρό της Θεσσαλονίκης. Οι σημαντικές καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις και τις αρχαιολογικές έρευνες, έχουν ανατρέψει «εκ βάθρων» τον προγραμματισμό, προειδοποιεί με επιστολή του στην Αττικό Μετρό ο επικεφαλής της κοινοπραξίας κατασκευής του έργου, Μιχάλης Σίμας.
- Η συμφωνία της 29ης Αυγούστου 2013: Πραγματοποιείται σύσκεψη στα γραφεία της Διεύθυνσης Μετρό Θεσσαλονίκης της Αττικό Μετρό Α.Ε., υπό την προεδρία του Yπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και παρουσία του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Έργων, Στράτου Σιμόπουλου. Συμμετέχουν ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, οι αντιδήμαρχοι Θεσσαλονίκης, Ανδρέας Κουράκης και Κωνσταντίνος Ζέρβας, ο διευθυντής Μετρό Θεσσαλονίκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης και άλλα στελέχη. Καταρτίστηκε χρονοδιάγραμμα εργασιών για το επόμενο εξάμηνο, με στόχο την επιτάχυνση των εργασιών, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την – κατά το δυνατόν – ανακούφιση της πόλης από τα εργοτάξια. Όλοι είναι ευχαριστημένοι και η ανακοίνωση αναφέρει ότι συμφωνία επετεύχθη. Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε. Χρήστος Τσίτουρας κάνει την ανακοίνωση: «Η Αττικό Μετρό, σε συνεργασία με το ΑΠΘ και το ΤΕΕ/ΤΚΜ, έφτασε σε μία τελική, προτεινόμενη μελέτη, την οποία τόσο το Υπουργείο Πολιτισμού, όσο και η Δημοτική Αρχή, βλέπουν με ικανοποίηση. Είμαστε στη σφαίρα του εφικτού και γίνεται αυτό που λέγαμε εξαρχής (;;;;;;;), ότι μπορεί να συνυπάρξει Μετρό και Αρχαία. Μάλιστα, η συγκυρία είναι τόσο ευτυχής, που θα ‘χουμε ένα μοναδικό παγκοσμίως σταθμό Μετρό, που συγχρόνως θα είναι και μουσείο». Το σχέδιο προέβλεπε απόσπαση και επανατοποθέτηση κατά 85% των αρχαιοτήτων . Όλοι ξέρουμε πού κατέληξε το χρονοδιάγραμμα του εξαμήνου. Στα σκουπίδια.
- Η Προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης: Τον Δεκέμβριο του 2013 η προσφυγή που είχε καταθέσει ο Δήμος Θεσσαλονίκης για την παραμονή των αρχαίων στο σταθμό Βενιζέλου στο Τμήμα Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας γίνεται δεκτή. Και η συνεδρίαση για την τελική απόφαση ορίζεται για τον Ιανουάριο του 2014, για να συζητήσει το ΚΑΣ το ίδιο θέμα σε ελαφρά παραλλαγή: την «έγκριση ή μη μελέτης ανάδειξης των αρχαιοτήτων».Η πρόταση του ΚΑΣ από τις 28/1/2014 για απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων, εργασίες για την κατασκευή του σταθμού του μετρό, επανατοποθέτησή τους στο ίδιο σημείο και διαμόρφωση επισκέψιμου χώρου εγκρίνεται με υπουργική απόφαση, αλλά ο δήμαρχος εμμένει στην προσφυγή επειδή δεν έγινε ακύρωση της προηγούμενης απόφασης Τζαβάρα και πραγματικά κανείς δεν καταλαβαίνει γιατί μένει ανοιχτό αυτό το “παράθυρο”. Τον Μάρτιο εκδικάζεται μετά από αναβολές η προσφυγή του δημάρχου στο ΣτΕ προκειμένου να ακυρωθεί η απόφ&al
