Νάρκη στο στόχο του προϋπολογισμού για έσοδα 62,96 δισ. ευρώ, αποτελεί το λαθρεμπόριο, σε όλες τις εκφάνσεις του, είτε αφορά καύσιμα, ποτά, τσιγάρα ή ακόμη και παραποιημένα – “μαϊμού” – είδη.
Είναι ενδεικτικό, ότι στα καύσιμα, πέρα από τις υποθέσεις της greek mafia, στο τέλος του 2023, οι ελεγκτικές αρχές έπιασαν στα “πράσα” στα σύνορα και τον Πειραιά συνολικά 43 τόνους χημικών προϊόντων (διαλύτες), που χρησιμοποιούνται για τη νόθευση των καυσίμων.
Στους τελευταίους, πάντως, 15 μήνες οι αρχές έχουν βάλει λουκέτο σε πάνω από 18 πρατήρια υγρών καυσίμων, ενώ αναμένεται την Πέμπτη να γίνουν και νέες ανακοινώσεις από την ΑΑΔΕ για το θέμα, στο πλαίσιο συνέντευξη τύπου για τις στοχεύσεις του νέου χρόνου.
Μόνο το 2022 κατασχέθηκαν 130 τόνοι λαθραίων καυσίμων ενώ οι απώλειες εσόδων για το κράτος εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 150 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ενδεικτικά για το μέγεθος της παραβατικότητας στην αγορά υγρών καυσίμων είναι τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο απολογιστικό σημείωμα των Τελωνειακών Υπηρεσιών, συνοδευτικό του Προϋπολογισμού του 2024, την περασμένη χρονιά οι διωκτικές αρχές εντόπισαν 34 μεγάλες υποθέσεις λαθρεμπορίας καυσίμων πιάστηκαν στην “τσιμπίδα” των Διωκτικών Αρχών 34 μεγάλες υποθέσεις λαθρεμπορίας καυσίμων και κατασχέθηκαν συνολικά 130,1 τόνοι βενζίνης, πετρελαίου κίνησης και διαλυτών.
Τα ποτά
Επίσης με βάση μελέτη του ΙΟΒΕ που δημοσιεύτηκε το 2022, το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών αποτελεί σημαντικό πλήγμα για την οικονομία και τον κλάδο των αλκοολούχων ειδικότερα, καθώς αλλοιώνει τον ανταγωνισμό, μειώνει τα δυνητικά φορολογικά έσοδα για το κράτος, ενώ εγκυμονεί κινδύνους για την δημόσια υγεία, καθώς διοχετεύονται στην αγορά ποτά αμφιβόλου ποιότητας.
Το παράνομο εμπόριο ποτών εκτιμάται ότι έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, παρόλο που δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις για το μέγεθος του φαινομένου.
Ωστόσο, σύμφωνα με φορείς της αγοράς, αλλά και στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που επικαλείται το ΙΟΒΡ, εκτιμάται ότι το λαθρεμπόριο κυμαίνεται περίπου στο 11% της συνολικής αγοράς. Το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε περίπου 410 χιλ. 9λιτρα κιβώτια, δηλαδή 5,1 εκ. φιάλες περίπου, οι οποίες διακινούνται χωρίς την είσπραξη ΕΦΚ, ενώ οι απώλειες που δημιουργούνται αφορούν και τη μη είσπραξη ΦΠΑ.
Η απώλεια φορολογικών εσόδων από τη μη καταβολή του ΕΦΚ σε ποτά που διακινηθήκαν παράνομα εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα €31,1 εκ. (χωρίς τα έσοδα από ΦΠΑ και χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το τσίπουρο διημέρων). Οι απώλειες από ΦΠΑ σε όλα τα κανάλια διανομής εκτιμώνται στα €27,5 εκ., διαμορφώνοντας τις συνολικές απώλειες στα €58,6 εκ.
Αναφορικά με το προϊόν απόσταξης διήμερων αποσταγματοποιών (τσίπουρο διημέρων ή χύμα τσίπουρο), με βάση το ΙΟΒΕ, οι οικονομικές επιπτώσεις από το παράνομο εμπόριο εκτιμάται ότι λαμβάνουν επίσης μεγάλες διαστάσεις, καθώς σύμφωνα με φορείς της αγοράς ο όγκος τσίπουρου που διακινείται παράνομα είναι αρκετά μεγάλος.
Το επίσημο εμφιαλωμένο τσίπουρο, φορολογούμενο με το ίδιο καθεστώς όπως και το ούζο, συνεισέφερε στα φορολογικά έσοδα €16,8 εκ. το 2019, ενώ το προϊόν απόσταξης διήμερων αποσταγματοποιών με το ειδικό φορολογικό καθεστώς (€0,59 ανά λίτρο τελικού προϊόντος) απέδωσε περίπου €2,6 εκ. Οι απώλειες όμως από το παράνομο τσίπουρο είναι σημαντικές, καθώς με βάση τα αποτελέσματα προηγούμενης μελέτης του ΙΟΒΕ, και στη βάση συντηρητικών εκτιμήσεων για το παράνομο τσίπουρο (1 εκ. 9λιτρα κιβώτια), οι απώλειες από ΕΦΚ προσεγγίζουν τα €45,9 εκ. ετησίως.
Σύμφωνα, όμως, με το πόρισμα της επιτροπής του Υπουργείου Οικονομικών που συστάθηκε για τη διερεύνηση και επανεξέταση του καθεστώτος των διήμερων μικρών αποσταγματοποιών, οι εκτιμήσεις για την παράνομη εμπορία ανεβάζουν την παράνομη εμπορία σε περίπου 2 εκ. 9λιτρα κιβώτια, κλιμακώνοντας ακόμα περισσότερο τις ετήσιες απώλειες που δημιουργούνται, περίπου στα €91,7 εκ. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι εκτιμώμενες απώλειες εσόδων είναι ιδιαίτερα σημαντικές.
Καπνικά
Επίσης, το 2022 διενεργήθηκαν 39.476 έλεγχοι από τις διωκτικές Αρχές από τους οποίους διαπιστώθηκαν 3.236 παραβάσεις και κατασχέθηκαν 844 εκατ. τεμάχια τσιγάρα και 321 τόνοι καπνού. Ενώ μόνο από την ΑΑΔΕ το 2022 εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν συνολικά 60,1 εκατ. τεμάχια τσιγάρα, με αναλογούντες φόρους και δασμούς 12.513.401 ευρώ.
Βασική αιτία του λαθρεμπορίου αποτελεί η υπερφορολόγηση των νόμιμων καπνικών προϊόντων (τσιγάρα, είδη βιομηχανοποιημένων καπνών, όπως πούρα και καπνός), που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση έχει ωθήσει τα τελευταία χρόνια τους καπνιστές σε φθηνότερα υποκατάστατα των νόμιμων τσιγάρων. Έρευνα, μάλιστα, της KPMG ανέφερε μάλιστα ότι το 2021 καταναλώθηκαν στην ΕΕ 3,4 δισ. παράνομα τσιγάρα, αριθμός που αντιστοιχούσε στο 24% της συνολικής κατανάλωσης.
Τα “μαϊμού” προϊόντα
Επιπλέον, με βάση, όδα ανέφεραν σε συνέδριο τον Απρίλιο στη Θεσσαλονίκη, εκπρόσωποι των εθνικών γραφείων διανοητικής ιδιοκτησίας και εμπλεκόμενοι φορείς των ευρωπαϊκών χωρών οι απώλειες σε έσοδα κλάδων (ένδυση, κοσμήματα, καλλυντικά, έξυπνα τηλέφωνα, τσάντες-αξεσουάρ κ.ά.) στην Ελλάδα να αγγίζουν το 1,15 δισ. ευρώ ετησίως από τη διακίνηση παραποιημένων προϊόντων.
Οι, δε, απώλειες θέσεων εργασίας φτάνουν τις 15.395. Tα παραποιημένα αγαθά αντιπροσωπεύουν το 6,8% των εισαγωγών της Ε.Ε. φθάνοντας σε αξία τα 121 δισ. ευρώ, ενώ 1 στις 4 επιχειρήσεις ισχυρίζεται ότι πλήττεται από φαινόμενα παραβίασης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τους, όπως για παράδειγμα τα εμπορικά σήματα ή τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
Πρόστιμα και “λουκέτα”
Με τον τελευταίο, πάντως, φορολογικό νόμο, το ΥΠΕΘΟ, προωθεί μια σειρά από διαδικασίες ώστε να περιοριστεί το όλο ζήτημα,
Σε σχέση με τα καύσιμα, με βάση το πλαίσιο, προβλέπονται τα εξής:
όταν από εξέταση δείγματος καυσίμων υπάρχει διαφορά μεταξύ της ανάλυσης του πρώτου, και του κατ’ έφεση δείγματος, προκύπτει ότι το ελεγχόμενο φυσικό ή νομικό πρόσωπο κατέχει, διακινεί και εμπορεύεται νοθευμένα καύσιμα, σφραγίζεται η εγκατάσταση στην οποία διαπιστώνεται η παράβαση για 2 έτη
αν μετά από έκθεση ελέγχου είτε της αρμόδιας υπηρεσίας της ΑΑΔΕ, είτε οποιασδήποτε άλλης δημόσιας ελεγκτικής ή διωκτικής αρχής, διαπιστώνεται τέλεση λαθρεμπορίας καυσίμων, σφραγίζεται η εγκατάσταση στην οποία διαπιστώνεται η παράβαση, για 2 έτη
αν οι ιδιοκτήτες του πρατηρίου ή οι υπάλληλοι τους παρεμποδίζουν τον έλεγχο με χρήση βίας ή απειλής, σφραγίζεται η εγκατάσταση στην οποία διαπιστώνεται η παράβαση για 2 έτη.
Με βάση, δε, το νόμο, και οι εταιρίες πετρελαιοειδών οφείλουν να εποπτεύουν πιο στενά τους πελάτες- πρατηριούχους, με την πρόβλεψη προστίμων όπου διαπιστώνεται αμέλεια σε αυτήν την εποπτεία. Τα πρόστιμα φτάνουν στις 30.000 ευρώ ανά πρατήριο, αν οι εταιρείες δεν αποσύρουν εντός 10 εργάσιμων ημερών από την ενημέρωση για παραβατική συμπεριφορά των πρατηρίων, όλα τα τυχόν σήματά τους και τις αντλίες τους και εντός ευλόγου χρόνου, όλο τον υπόλοιπο εξοπλισμό τους από το πρατήριο καυσίμων.
Προχωρούν οι κανονιστικές πράξεις
Για να καταστεί ενεργό, πάντως, το όλο πλαίσιο, απαιτούνται μια σειρά νομοθετικών πράξεων , κύρια Υπουργικές Αποφάσεις. Μάλιστα, εντός του Φεβρουαρίου αναμένεται να εκδοθούν όλες οι υπουργικές αποφάσεις για την άμεση εφαρμογή του νέου πλαισίου, όπως ανέφερε χθες ο αρμόδιος υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατζηδάκης.
Ουσιαστικά, απαιτούνται μια σειρά από κανονιστικές πράξεις, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις και νομοθετική παρέμβαση. Σύμφωνα, δε, με τον σχεδιασμό του Υπουργείου ,προβλέπεται η ολοκλήρωση του συστήματος αξιοποίησης δεδομένων εισροών εκροών το 2ο τρίμηνο του 2024 ενώ η εγκατάσταση εισροών εκροών στα πλωτά εφοδιαστικά μέσα ναυτιλιακού καυσίμου υπολογίζεται έως 2ο τρίμηνο του 2024.
Στις καθυστερήσεις στην εγκατάσταση της αξιοποίησης των δεδομένων εισροών εκροών έκανε αναφορά την περασμένη εβδομάδα και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών κ. Γιάννης Αληγιζάκης
“Το νέο πλαίσιο προβλέπει για πρώτη φορά αισθητοποιηση ποινών. Είναι αναμφίβολα θετική κίνηση που θα ταρακουνήσει την αγορά καυσίμων και θα περιορίσει το πρόβλημα… ελπίζουμε. Το πρόβλημα είναι ότι ο παραβατικός αντιμετωπίζεται μόνο από αποτελεσματικό σύστημα εισροών – εκροών” τόνισε και προσέθεσε:
“Έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος. Τα τελευταία χρόνια κάναμε πολλά και είχαμε προτείνει να χρηματοδοτήσουμε μελέτες μια και κρίνεται η βιωσιμότητα μας” είπε ο πρόεδρος του Συνδέσμου
Τι πρέπει να γίνει;
Στο φόντο αυτό, η συνταγή, που προτείνει ο Σύνδεσμος έχει να κάνει με:
Επικαιροποίηση των ψηφιακών προδιαγραφών υφιστάμενων συστημάτων, κάτι που θέλει τεχνική και νομοθετική παρέμβαση με ΥΑ. Σε διαφορετικούς χρόνους έγιναν διάφορες φάσεις και άρα η κωδικοποίηση των στοιχείων δεν μπορεί να γίνει. Επίσης χρειαζεται διασύνδεση με το Κεντρικό Σύστημα Φορολογικών Αποθηκών.
Επικαιροποίηση λογισμικού πρατηρίων με έλεγχο σε 26 σημεία
Ανάπτυξη πλατφόρμας συλλογής στοιχείων και διακρίβωση απαιτούμενων παρεμβάσεων
“Επίσης αν και έχουμε καλύψει όλη την αγορά με το σύστημα εισροών – εκροών έχει αφεθεί εκτός ένα μικρό κομμάτι που αποτελεί τμήμα, όμως, της αγοράς. Πέρα από πρατήρια και υπάρχουν σημεία με πρατήρια βιομηχανίας σε μεταλλεία σε πρατηρια ΚΤΕΛ σε συνεταιρισμους ταξί, βιομηχανικά πρατήρια, που όμως είναι ανοικτά στο κοινό και δεν ελέγχονται” τόνισε ο κ. Αληγιζάκης.
Με το νέο θεσμικό πλαίσιο, κάτι που έχουν αποδεχτεί οι εταιρείες, αν και οδηγεί σε μεγάλα κόστη, καθιερώνεται, επίσης, η συνυπευθυνότητα για την παράνομη διακίνηση καυσίμων.
Ειδικότερα, οι εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών λαμβάνουν μέτρα δέουσας επιμέλειας για διάθεση και διακίνηση ενεργειακών προϊόντων στα πρατήρια καυσίμων.
Για τις εταιρείες, ο νόμος προβλέπει μέτρα δέουσας επιμέλειας η παραβίαση των οποίων οδηγεί σε πρόστιμα από 5.000 έως και 30.000 ευρώ ανά πρατήριο
Ειδικά σε πρατήρια που ανήκουν σε εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών ή 100% θυγατρικές τους, η σφράγιση στο σύνολο των καταστημάτων επιβάλλεται αν σφραγιστούν πέντε καταστήματα σε διάστημα τριών μηνών. Διετές λουκέτο προβλέπεται και στην περίπτωση όπου ιδιοκτήτες του πρατηρίου ή οι προστηθέντες από αυτούς παρεμποδίζουν τον έλεγχο με χρήση βίας ή απειλής .
Το πλαίσιο για τα ποτά
Στο μέτωπο, δε, των αλκοολούχων, πέρα από τους ελέγχους, όπως και για τα άλλα μέτωπα του λαθρεμπορίου, προωθήθηκε, Απόφαση του Υφυπουργού ΥΠΕΘΟΟ Χάρη Θεοχάρη για τους όρους σφράγισης/αποσφράγισης εγκαταστάσεων, καθώς και της δημοσιοποίησης στοιχείων των παραβατών για λαθρεμπόριο αιθυλικής αλκοόλης
Εν προκειμένω, σε συνάρτηση με τη γενικότερη προσπάθεια της Κυβέρνησης για την αποτελεσματική πάταξη του λαθρεμπορίου αιθυλικής αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών, με την απόφαση του κ. Θεοχάρη θεσμοθετούνται τα ακόλουθα:
1) Οι όροι, ο τρόπος, τα όργανα σφράγισης, καθώς και η διαδικασία σφράγισης/αποσφράγισης των εγκαταστάσεων του φυσικού ή νομικού προσώπου το οποίο κατέχει, παρασκευάζει, εμφιαλώνει ή διαθέτει αιθυλική αλκοόλη ή αλκοολούχα ποτά παραβιάζοντας τις σχετικές διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας.
2) Το πώς θα δημοσιοποιούνται τα στοιχεία των παραβατών, των παραβάσεων οι οποίες διαπιστώθηκαν, οι προσδιοριστικές λεπτομέρειες των εγκαταστάσεων, καθώς και το χρονικό διάστημα σφράγισής τους.
Πιο συγκεκριμένα, εφεξής καθιερώνεται η σφράγιση των εν λόγω εγκαταστάσεων για διάστημα 10 έως 30 ημέρες ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Κατά τη σφράγιση, στην κεντρική είσοδο της εκάστοτε εγκατάστασης τοποθετούνται ταινίες με το λογότυπο της Α.Α.Δ.Ε., καθώς και αυτοκόλλητες ετικέτες με τις ακόλουθες ενδείξεις (σε ελληνικά και αγγλικά): «ΚΛΕΙΣΤΟ ΛΟΓΩ ΛΑΘΡΕΜΠΟΡΙΑΣ/ΚΛΕΙΣΤΟ ΛΟΓΩ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ ΜΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ».
Επίσης, προβλέπεται η δημοσιοποίηση των στοιχείων των παραβατών, των παραβάσεων και των κυρώσεων, καθώς και του τρόπου, του χρόνου και του μέσου δημοσιοποίησης σε περιπτώσεις παραβάσεων των διατάξεων της τελωνειακής νομοθεσίας περί λαθρεμπορίας, όπως και των ενωσιακών και εθνικών διατάξεων που ισχύουν στον κλάδο παραγωγής και διακίνησης της αιθυλικής αλκοόλης, των αλκοολούχων ποτών και τροφίμων.
Τα δημοσιοποιούμενα στοιχεία των παραβατών, τα οποία θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα της Α.Α.Δ
