Η 29η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικών Επεισοδίων. Δηλαδή, είναι η ημέρα που παρέχεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα με κάτι που κινδυνεύει να πάθει 1 σε κάθε 4 κατοίκους του πλανήτη, κάποια στιγμή στη ζωή του.
Αν δεν σε τρόμαξε αρκετά αυτό, θα ήθελα να γνωρίζεις και ότι κάθε μια ώρα πεθαίνουν περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι από εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους προκαλούνται από υψηλή αρτηριακή πίεση και θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Μολονότι η συχνότητα μειώνεται σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, χάριν του καλύτερου ελέγχου της πίεσης και των μειωμένων επιπέδων καπνίσματος, ο απόλυτος αριθμός των εγκεφαλικών αυξάνεται, όπως μεγαλώνει το προσδόκιμο ζωής.
Bλέπεις, όσο μεγαλώνουμε οι αρτηρίες μας έχουν την τάση να γίνονται λιγότερο εύκαμπτες και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να βουλώσουν. Κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού.
Είναι ο πιο κοινός τύπος και προκύπτει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο ‘μπλοκάρεται’ από θρόμβο αίματος.
Ο ΝΕΟΣ «ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ» ΜΑΣ
Kατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 15 εκατομμύρια άνθρωποι παθαίνουν παγκοσμίως κάθε χρόνο εγκεφαλικό. Από αυτούς, 5.000.000 πεθαίνουν και άλλα 5 εκατομμύρια μένουν μόνιμα ανάπηροι «επιβαρύνοντας την οικογένεια και την κοινότητα».
Μολονότι το εγκεφαλικό είναι ασυνήθιστο σε ηλικίες κάτω των 40 ετών, όταν προκύπτει έχει ως κύρια αιτία την υψηλή αρτηριακή πίεση. Γνωστή ως ‘σιωπηλός δολοφόνος’ καθώς δεν δίνει κάποιο έντονο σημάδι πως κάτι πάει πολύ λάθος.
Ακολουθεί το κάπνισμα.
Η κολπική μαρμαρυγή, η καρδιακή ανεπάρκεια, το έμφραγμα, η παχυσαρκία, η σωματική αδράνεια είναι άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου.
Στους ιατρικούς λόγους κινδύνου προφανώς και ανήκει η υψηλή χοληστερόλη, όπως και το ιστορικό. Είναι τα εγκεφαλικά και τα εμφράγματα αυτών που μας έφεραν στον κόσμο.
Για κάθε 10 ανθρώπους που πεθαίνουν από εγκεφαλικό, 4 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί αν είχε ρυθμιστεί η αρτηριακή τους πίεση.
Μεταξύ των ατόμων ηλικίας κάτω των 65 ετών, τα 2/5 των θανάτων συνδέονται με το κάπνισμα.
Τα στοιχεία δείχνουν πως περίπου 4 στα 5 άτομα με υπέρταση δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς την κατάσταση τους.
Εάν οι χώρες μπορέσουν να αυξήσουν την κάλυψη, θα μπορούσαν να αποφευχθούν 76.000.000 θάνατοι, 120.000.000 εγκεφαλικά, 79.000.000 καρδιακές προσβολές και 17.000.000 περιπτώσεις καρδιακής ανεπάρκειας από 2023 έως το 2050.
Ακόμα και εάν δεν νοιάζονται για τους πολίτες τους οι χώρες, δεδομένα νοιάζονται για τα οικονομικά οφέλη των βελτιωμένων προγραμμάτων θεραπείας της υπέρτασης: υπερτερούν του κόστους κατά περίπου 18 προς 1.
ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙΣ ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΕΝΟΣ ΜΙΝΙ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ
Σχεδόν 1 στα 5 άτομα που παθαίνουν παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (γνωστό ως μίνι εγκεφαλικό), παθαίνουν πλήρες εντός τριών μηνών.
Έχει μια σημασία να μπορούμε να αναγνωρίσουμε συμπτώματα, ώστε να λάβουμε τη βοήθεια που χρειαζόμαστε το συντομότερο δυνατό.
Aν σε βοηθάει κάπως, η American Stroke Association χρησιμοποιεί το ΒΕ FAST. Προκύπτει από τα εξής:
Β για την ισορροπία (balance) που χάνεται ή μπορεί να αποκτήσουμε θέματα με τον συντονισμό των κινήσεων μας, όπως περπατάμε.
Ε για τα μάτια (eyes), καθώς υπάρχει ξαφνική απώλεια όρασης ή ξαφνική διπλή όραση.
F για το πεσμένο πρόσωπο (face) και το ασυμμετρικό χαμόγελο
A για την αδυναμία ενός χεριού, το οποίο μπορεί να νιώθεις πολύ βαρύ (arms)
S για τη δυσκολία στην ομιλία (speech) και
Τ γιατί έχει έλθει η ώρα να καλέσετε το 166 (time)
Κάποιοι ενδεχομένως να έχουν επιπλέον συμπτώματα, όπως
- το μούδιασμα του προσώπου, του χεριού ή του ποδιού -ειδικά στην μία πλευρά του σώματος.
- τη σύγχυση.
- τον δυνατό πονοκέφαλο.
Εάν παρατηρήσεις κάποιο από αυτά, καλείς αμέσως το 166, ακόμα και αν είναι ήπιο ή υποχωρήσει μέσα σε λίγα λεπτά.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ
Υπάρχει μια ολόκληρη λίστα πραγμάτων που μπορούμε να ελέγξουμε, ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο του εγκεφαλικού. Θα αρχίσω από το τέλος των πιο σημαντικών ‘σημειώσεων’ που έδωσαν γιατροί στην Washington Post.
Βάζω στοίχημα πως είναι το αγαπημένο σου θέμα.
Διαχείριση του άγχους
Δεν ξέρω αν έχεις παρατηρήσει, αλλά πλέον οι γιατροί δεν λένε ‘μην αγχώνεσαι’. Προτιμούν το «κάνε κάτι να ελέγξεις το άγχος σου». Τους πήρε χρόνια, αλλά κατάλαβαν πως επί δεκαετίες έδιναν την πιο άχρηστη συμβουλή, πολύ περισσότερο από την στιγμή που δεν συνοδευόταν με τρόπους που θα μπορούσαμε να απομακρύνουμε κάτι που μας καταστρέφει τη ζωή πολυεπίπεδα.
Εν πάση περιπτώσει, το υψηλό άγχος έχει συνδεθεί με αύξηση του κινδύνου για εγκεφαλικό.
Διαπιστώθηκε ότι ακόμα και ένα αγχωτικό γεγονός της ζωής αύξησε την πιθανότητα εγκεφαλικού κατά 17%. Τα δύο την αύξησαν κατά 31%.
Στην εύλογη ερώτηση «και πώς να μειώσω το άγχος μου;» η απάντηση που προτάθηκε είναι η χρήση εφαρμογών που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα. Έρευνα του 2020 έδειξε πως η χρήση τους μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση.
Έλεγχος της πίεσης και της χοληστερόλης
Είναι χρήσιμο να μετράμε την πίεση μας τακτικά, καθώς ευθύνεται για τα σχεδόν μισά εγκεφαλικά. Ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής για την καρδιά μπορεί να βοηθήσει επίσης. Για παράδειγμα, ο περιορισμός του νατρίου σε λιγότερο από 1.500 χιλιοστόγραμμα την ημέρα. Αν καταφέρουμε να διατηρούμε και ένα υγιές βάρος, όπως ασκούμαστε τακτικά, ακόμα καλύτερα.
Εάν τώρα, τα κάνουμε όλα αυτά και η πίεση μας παραμένει υψηλή, επισκεπτόμαστε επαγγελματία υγείας.
Κάτι άλλο που πρέπει να προσέχουμε είναι η κολπική μαρμαρυγή, δηλαδή ο ακανόνιστος και συχνά γρήγορος καρδιακός παλμός. Τα άτομα που την έχουν, έχουν και 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό.
Περισσότερο επιρρεπείς μας κάνει και ο διαβήτης τύπου 2, όπως και η υψηλή χοληστερόλη.
Επαρκής σωματική δραστηριότητα
Το υπερβολικό βάρος είναι εκ των κινδύνων για εγκεφαλικό και δη για όσους έχουν πολύ λίπος γύρω από τη μέση τους. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση υγιούς βάρους.
Πόση άσκηση όμως, μπορεί να γίνει συνεργάτης μας στον αγώνα εναντίον του εγκεφαλικού: είναι τα 150 λεπτά μέτριας δραστηριότητας την εβδομάδα. Όπου ‘μέτρια δραστηριότητα’ στις επιλογές είναι και το περπάτημα.
Μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που κάθονται για τουλάχιστον 13 ώρες την ημέρα είχαν 44% υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού.
Εάν έχετε να κουνηθείτε καιρό, αρχίστε χαλαρά και προσθέστε 500 βήματα κάθε φορά.
Διατροφή που έχει ως προτεραιότητα την υγεία
Ο καλύτερος τρόπος διατροφής για την πρόληψη του εγκεφαλικού είναι πιθανώς η μεσογειακή διατροφή και η μειωμένη πρόσληψη αλατιού. Προτιμάμε διατροφή που είναι πλούσια σε δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και όσπρια, καθώς και λίπη φιλικά προς την καρδιά (ελαιόλαδο) και μικρές ποσότητες ζωικής πρωτεΐνης (ιδιαίτερα ψαριού).
Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2022 ενημέρωσε πως άτομα που ακολουθούσαν μεσογειακή δίαιτα για επτά χρόνια, μείωσαν κατά 26% τον κίνδυνο σοβαρού καρδιαγγειακού επεισοδίου -πχ καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό-, συγκριτικά με όσους ακολουθούσαν δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Προσοχή στην κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα
Ως υψηλή κατανάλωση αλκοόλ προσδιορίζεται αυτή των +14 ποτών για τις γυναίκες και των +21 για τους άνδρες, την εβδομάδα. Έχει συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού.
Υπερβολική κατανάλωση θεωρείται αυτή των τουλάχιστον 4 ποτών για τις γυναίκες και 5 για τους άνδρες, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Επίσης έχει διαπιστωθεί πως αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού.
Όσο για το κάπνισμα, διπλασιάζει την πιθανότητα θανάτου από εγκεφαλικό. Μελέτες δείχνουν πως ο κίνδυνος μειώνεται σε αυτόν ενός μη καπνιστή σε μόλις πέντε χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
Αποφυγή ρύπων
Η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε είναι ένας από τους παράγοντες που μπορούν να παίξουν ρόλο στην αύξηση κινδύνου εμφάνισης εγκεφαλικού. Τις ημέρες με υψηλή ρύπανση, περιορίστε τον χρόνο σας σε εξωτερικούς χώρους. Όταν βρίσκεστε σε εσωτερικό χώρο, χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες εξάτμισης στο μπάνιο και την κουζίνα, αερίστε τα στεγνωτήρια ρούχων και σκεφτείτε έναν καθαριστή αέρα.
