Πρέσινγκ σε οφειλέτες για τα χρέη στις εφορίες – Το “όπλο” της κατάσχεσης “εις χείρας τρίτων”

Εντείνει την πίεση η φορολογική διοίκηση σε οφειλέτες, μέσω και των κατασχέσεων “εις χείρας τρίτων”, με στόχο τη μείωση των ληξιπρόθεσμων χρεών, που ξεπερνούν τα 105 δισ. ευρώ αλλά και τη μείωση της “δεξαμενής” των μεγάλων οφειλετών. Άλλωστε, οι οφειλέτες με χρέη άνω του 1 εκατ. ευρώ και ειδικότερα, μεταξύ 1 εκατ. και 100 εκατ. ευρώ καταγράφουν κάθε μήνα αύξηση, ενώ όπως έχει αναφέρει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους, μόλις το 0,2% των οφειλετών, δηλαδή περίπου 8.000 άτομα επί συνόλου 3.984.904, χρωστά στην εφορία το 77,7% από τα 78,8 δισ. ληξιπρόθεσμων χρεών που μπορούν να εισπραχθούν, ή συνολικά 61,2 δισ.

Για να αντιμετωπιστεί, συνεπώς, το εν λόγω ζήτημα και να “τρέξουν” οι διαδικασίες, η ΑΑΔΕ, με οδηγίες της προς τις αρμόδιες υπηρεσίες υπενθύμισε το Εγχειρίδιο Επιλεγμένων Λειτουργικών Διαδικασιών Υπηρεσιών της Α.Α.Δ.Ε., όπου περιγράφονται βήμα-βήμα όλες οι διαδικασίες που αφορούν τις κατασχέσεις εις χείρας τρίτων.

Τι είναι η κατάσχεση “εις χείρας τρίτων”

Να σημειωθεί ότι το δημόσιο, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, για να “κλείσει” οφειλές φορολογουμένων, μπορεί να προσχωρήσει σε κατασχέσεις σε χέρια τρίτων προσώπων, των ποσών που αυτά τα πρόσωπα οφείλουν στον οφειλέτη του Δημοσίου.

Αντικείμενο, μάλιστα, της κατάσχεσης στα χέρια τρίτου μπορεί να είναι και μέλλουσα απαίτηση, με την απαραίτητη όμως προϋπόθεση ότι κατά τον χρόνο επιβολής της κατάσχεσης αυτής είναι υπαρκτή η έννομη σχέση από την οποία, ως δικαιοπαραγωγική αιτία, απορρέει η απαίτηση, αρκεί αυτή να μπορεί να προσδιοριστεί κατ’ είδος και οφειλέτη.

Σημειώνεται, ότι σε πρόσφατη απόφαση (υπ’ αριθμ. ΝΣΚ 112/30.11.2023) του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η γενόμενη με την κοινοποίηση του κατασχετηρίου εγγράφου στον τρίτο κατάσχεση απαίτησης οφειλέτη του Δημοσίου εις χείρας τούτου συνεπάγεται την άμεση, αναγκαστική εκ του νόμου, εκχώρησή της στο Δημόσιο, το οποίο καθίσταται εκδοχέας αυτής, ενώ ο τρίτος λογίζεται πλέον οφειλέτης του Δημοσίου.

Επισημαίνεται ότι η αυτοδίκαιη και αναγκαστική αυτή εκχώρηση στο Δημόσιο, σε αντίθεση με την κοινή κατάσχεση όπου απαιτείται εμπρόθεσμη υποβολή καταφατικής δήλωσης από τον τρίτο και πάροδος της προβλεπόμενης προθεσμίας άσκησης ανακοπής, επέρχεται από μόνη την επιβολή της κατάσχεσης που συμπίπτει χρονικώς με την επίδοση στον τρίτο του κατασχετηρίου εγγράφου. Από την πλευρά του εάν ο τρίτος ισχυρίζεται ότι δεν οφείλει ή αρνείται να καταβάλει την κατασχεθείσα χρηματική απαίτηση στο Δημόσιο, έχει υποχρέωση να προβεί σε αρνητική δήλωση εντός οκτώ ημερών από την επίδοση του κατασχετηρίου. Κατά της αρνητικής αυτής δηλώσεως η αρμόδια αρχή έχει δικαίωμα να ασκήσει ανακοπή εντός μηνός από της κοινοποιήσεως της δηλώσεως.

Στο “φουλ” οι μηχανές

Στο φόντο αυτό η φορολογική διοίκηση έχει “φουλάρει” μηχανές για να κλείσουν εκκρεμότητες, να παύσει ο κίνδυνος παραγραφών και βέβαια να διασφαλιστούν τα αναγκαία έσοδα. Να σημειωθεί ότι πέρυσι, με βάση τα απολογιστικά στοιχεία της ΑΑΔΕ, έγιναν 484.136 κατασχέσεις εις χείρας τρίτων, καταγράφοντας αύξηση 110,4%, ενώ από την αρχή του χρόνου και ως τα μέσα του καλοκαιριού, περίπου 50.000 φορολογούμενοι είχαν πάρει τη σχετική ειδοποίηση

Στο μεταξύ, με βάση τις οδηγίες της ΑΑΔΕ, περίπου 20 μέρες απαιτούνται για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες κατάσχεσης εις χείρας τρίτων με την αξιοποίηση και νέων ηλεκτρονικών εργαλείων

Τα βήματα

Η διαδικασία για τις κατασχέσεις εις χείρας τρίτων, σύμφωνα με τις οδηγίες προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, μπορεί να ολοκληρώνεται σε μια σειρά από βήματα, ως εξής:

1. Επιλογή οφειλέτη κατά την κρίση του αρμόδιου για την επιδίωξη είσπραξης της οφειλής, κατόπιν προτεραιοποίησης με κριτήρια το ύψος και την παλαιότητα της οφειλής, τη φορολογική συμπεριφορά, τη διακοπή της παραγραφής, κ.λπ. ή με κριτήρια που τίθενται από τη Διοίκηση (όπως, ενδεικτικά, διασταυρώσεις οφειλετών, κ.λπ.).
2. Έρευνα, για τον εντοπισμό χρηματικών, κυρίως, απαιτήσεων του οφειλέτη (μισθό, σύνταξη, ενοίκιο, απαιτήσεις από τρίτους, κ.λπ.) για την επιβολή κατάσχεσης στα χέρια του τρίτου, του ποσού που οφείλει στον οφειλέτη του Δημοσίου, μέσω των: TAXIS, Συστήματος Μητρώου Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών ή άλλων πηγών πληροφόρησης.
3. Δημιουργία μη ηλεκτρονικού κατασχετηρίου (KΧΤ) στα χέρια τρίτων και στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων, ως τρίτων ή δημιουργία ηλεκτρονικού Κατασχετηρίου στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων, ακολουθώντας τη διαδρομή: “ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ/ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ/ΚΑΤΑΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΡΙΤΩΝ”/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΦΕΙΛΕΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙΤΟΥ, αντίστοιχα, με εισαγωγή των στοιχείων του οφειλέτη/οφειλετών (μαζικό κατασχετήριο στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων) και του τρίτου, εισαγωγή των ληξιπρόθεσμων ατομικών οφειλών και των χρεών συνυποχρέωσης ή συνυπευθυνότητας του οφειλέτη στον πίνακα χρεών, με ιδιαίτερη προσοχή στο ποσοστό συνυπευθυνότητας, αποθήκευση και απόδοση αριθμού ειδικού βιβλίου κατασχετηρίου στα χέρια τρίτων.
4. Στην περίπτωση μη ηλεκτρονικού κατασχετηρίου, ανάκτηση του αριθμού ειδικού βιβλίου του μη ηλεκτρονικού ΚΧΤ, εκτύπωση, εις διπλούν, για έγκριση και προσυπογραφή.
5. Στην περίπτωση ηλεκτρονικού κατασχετηρίου, αποδίδεται αριθμός πρωτοκόλλου εξερχόμενου εγγράφου, με πάτημα του πλήκτρου F3.
6. Έγκριση του ηλεκτρονικού κατασχετηρίου, μέσω της εφαρμογής του TAXIS και αποστολή αυτού, από τον κατά περίπτωση αρμόδιο προϊστάμενο.
7. Καταχώρηση στοιχείων του κατασχετηρίου στη βάση δεδομένων της ACCESS της Ε.Μ.ΕΙΣ. για την παρακολούθηση της είσπραξης.
8. Ανάθεση σε υπάλληλο της Υπηρεσίας ή σε συνεργαζόμενο με τη Φορολογική Αρχή δικαστικό επιμελητή για την επίδοση του κατασχετηρίου στον τρίτο. Καταχώρηση των στοιχείων του οριζόμενου υπαλλήλου ή του δικαστικού επιμελητή στο σχετικό πεδίο του ΚΧΤ, καταχώρηση στην εκτύπωση παραλαβής του ΚΧΤ της ημερομηνίας παραλαβής προς επίδοση.
9. Επίδοση μη ηλεκτρονικού ΚΧΤ στον τρίτο. Σύνταξη αποδεικτικού επίδοσης. Ο οριζόμενος υπάλληλος ή ο δικαστικός επιμελητής επιστρέφει αντίγραφο του αποδεικτικού επίδοσης στην εκδούσα το ΚΧΤ αρμόδια Φορολογική Υπηρεσία ή αυτό αποστέλλεται ταχυδρομικά. Ανάκτηση του με αύξοντα αριθμό (α/α) κατασχετηρίου και καταχώρηση της ημερομηνίας επίδοσης.
10. Στην περίπτωση μη εντοπισμού του τρίτου στη δοθείσα διεύθυνση/ έδρα, συντάσσεται το σχετικό αποδεικτικό. Το ΚΧΤ επιστρέφεται στην εκδούσα το κατασχετήριο αρμόδια Φορολογική Αρχή και καταχωρείται στο πεδίο των παρατηρήσεων του ΚΧΤ ο λόγος που δεν επιδόθηκε αυτό. Το ΚΧΤ, με το αποδεικτικό επίδοσης, τίθεται στον φάκελο που τηρείται στο αρμόδιο Τμήμα, είτε με Στην περίπτωση μη εντοπισμού του τρίτου στη δοθείσα διεύθυνση/ έδρα, συντάσσεται το σχετικό αποδεικτικό. Το ΚΧΤ επιστρέφεται στην εκδούσα το κατασχετήριο αρμόδια Φορολογική Αρχή και καταχωρείται στο πεδίο των παρατηρήσεων του ΚΧΤ ο λόγος που δεν επιδόθηκε αυτό. Το ΚΧΤ, με το αποδεικτικό επίδοσης, τίθεται στον φάκελο που τηρείται στο αρμόδιο Τμήμα, είτε με αύξοντα αριθμό (α/α) κατασχετηρίου ανά έτος, είτε με αλφαβητική σειρά οφειλέτη.
11. Ο τρίτος, εντός οκτώ (8) ημερών από την επίδοση του κατασχετηρίου (8 εργάσιμων ημερών για τις τράπεζες), είτε, υποβάλλει εγγράφως δήλωση δια αναφοράς που επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας που εξέδωσε το κατασχετήριο, είτε προβαίνει σε προφορική δήλωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη της κατοικίας ή διαμονής του, ο οποίος συντάσσει σχετική έκθεση που αποστέλλει ταχυδρομικά στην αρμόδια Υπηρεσία.
12. Αξιολόγηση του περιεχομένου της δήλωσης τρίτου. Εξετάζεται η ειλικρίνεια και αξιολογείται η σκοπιμότητα άσκησης ανακοπής κατά αυτής. Σε καταφατική περίπτωση, καταθέτει το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Ν.Σ.Κ.) ανακοπή, η οποία αποτελεί ξεχωριστή διαδικασία.
13. Διαβιβάζεται με έγγραφο υπογεγραμμένο από τον Προϊστάμενο της Φορολογικής Υπηρεσίας στην Κεντρική Υπηρεσία Διαβιβάζεται με έγγραφο υπογεγραμμένο από τον Προϊστάμενο της Φορολογικής Υπηρεσίας στην Κεντρική Υπηρεσία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ.) επικυρωμένο φωτοαντίγραφο του ΚΧΤ, του αποδεικτικού επίδοσης, της δήλωσης τρίτου, προκειμένου αυτό να αποφασίσει αν συντρέχουν λόγοι άσκησης ανακοπής.
14. Σε περίπτωση αξιολόγησης του περιεχομένου της δήλωσης τρίτου ως ανειλικρινούς, καταθέτει το Ν.Σ.Κ. ανακοπή.
15. Εάν ο τρίτος δεν προβεί σε δήλωση ή προβεί σε δήλωση. εκπρόθεσμα ή χωρίς την τήρηση του τύπου, καθίσταται οφειλέτης του Δημοσίου για ό,τι οφείλει ή μέλλεται να οφείλει στον καθ’ ου η κατάσχεση, εφόσον αυτό προκύπτει από τα εκάστοτε πρόσφορα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα της ΑΑΔΕ, άλλως για το σύνολο της απαίτησης για την οποία επιβλήθηκε η κατάσχεση. Σε κάθε περίπτωση ο τρίτος μπορεί να αποδείξει και ενώπιον της αρμόδιας για την επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής υπηρεσίας ότι δεν οφείλει στον καθ’ ου η κατάσχεση ή ότι η οφειλή του είναι μικρότερη από την απαίτηση του Δημοσίου, οπότε απαλλάσσεται ή ευθύνεται μέχρι το ύψος της οφειλής του κατά περίπτωση.
16. Παρακολούθηση για την άμεση απόδοση της κατασχεθείσας απαίτησης, βάσει της θετικής δήλωσης του τρίτου μέσω κατάθεσης αυτού σε τραπεζικό ίδρυμα με αναφορά της Ταυτότητας Οφειλής Κατασχετηρίου (ΤΟΚ). Παρακολούθηση για την άμεση απόδοση της κατασχεθείσας απαίτησης, βάσει της θετικής δήλωσης του τρίτου μέσω κατάθεσης αυτού σε τραπεζικό ίδρυμα με αναφορά της Ταυτότητας Οφειλής Κατασχετηρίου (ΤΟΚ).
17. Τα παραπάνω βήματα είναι κοινά για τα μη ηλεκτρονικά και τα ηλεκτρονικά κατασχετήρια. Ειδικά όσον αφορά στα ηλεκτρονικά κατασχετήρια, στην περίπτωση που δεν αποδοθεί το κατασχεθέν ποσόν στα χέρια του τρίτου εντός των οριζόμενων από τον νόμο προθεσμιών, καθώς και στην περίπτωση που δεν υποβληθεί δήλωση ή υποβληθεί δήλωση εκπροθέσμως ή παρατύπως διενεργείται βεβαίωση του ποσού σε βάρος του τρίτου.
18. Η απόδοση του κατασχεθέντος ποσού, βάσει της θετικής δήλωσης του τρίτου επί ηλεκτρονικών κατασχετηρίων διενεργείται μέσω του διατραπεζικού συστήματος, με αναφορά στη μοναδική ταυτότητα οφειλής κατασχετηρίου (ΤΟΚ). Η απόδοση διενεργείται εντός δέκα εργάσιμων ημερών από την υποβολή της δήλωσης του πιστωτικού ιδρύματος στο λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου, που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, είτε στην Υπηρεσία που επέβαλε την κατάσχεση.