Ενημέρωση για τον καρκίνο του πνεύμονα: Μία ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί

Στην Ελλάδα ο καρκίνος του πνεύμονα εμφανίζει την υψηλότερη επίπτωση και θνησιμότητα μεταξύ των υπολοίπων τύπων καρκίνου και αποτελεί τη 3η αιτία θανάτου στη χώρα. Tο 2020 σύμφωνα με το Διεθνές Παρατηρητήριο για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC) διαγνώστηκαν 8.960 νέες περιπτώσεις καρκίνου πνεύμονα. Οι 6786 (18.7%) αφορούσαν άνδρες και οι 2174 (7.7%) γυναίκες. Ακόμη καταγράφηκαν 7662 θάνατοι εξαιτίας της νόσου, στη χώρα μας.

Ο καρκίνος του πνεύμονα συνεχίζει να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα 5-ετούς επιβίωσης που κυμαίνονται στο 20% σε σχέση με τους υπόλοιπους τρεις πιο συχνούς καρκίνους (μαστό, παχέος εντέρου και προστάτη) γιατί συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, όπου οι προοπτικές επιβίωσης είναι λιγότερες.

Η διενέργεια οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα με χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία σε ασθενείς υψηλού κινδύνου έχει δείξει ότι μειώνει τη θνησιμότητα κατά 20-24%

Διενέργεια οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα με χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία σε ασθενείς υψηλού κινδύνου περιλαμβάνει:

• Νυν ή πρώην καπνιστές (που διέκοψαν το κάπνισμα εδώ και 15 έτη) που καπνίζουν > 15 τσιγάρα τη μέρα για >25 έτη ή >10 τσιγάρα τη μέρα για >30 έτη σε ηλικίες πλέον 50 -70 ετών
• Η χαμηλή δόση αξονική τομογραφία γίνεται από 64-multidetector CT και χωρίς έγχυση σκιαστικού και δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία σαν προληπτικός έλεγχος
• Έλεγχος ετήσιος και μετά ανά 2 έτη 4 συνολικά έλεγχοι, προσπάθεια για προσαρμογή ανάλογα με τον κίνδυνο.
• Η παρακολούθηση του ασθενούς καλό είναι να γίνεται από ομάδα ειδικών ( ακτινολόγος, πνευμονολόγος, παθολόγος- ογκολόγος)

Η ΕΟΠΕ υπέβαλλε στο Υπουργείο Υγείας το 2021 ένα ολοκληρωμένο εθνικό πρόγραμμα ελέγχου του καρκίνου, του πνεύμονα, που σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.¹ είναι ένα πρόγραμμα δημόσιας υγείας που σχεδιάζεται για τη μείωση του αριθμού των περιστατικών καρκίνου, του αριθμού των θανάτων και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο.

Αυτό επιτυγχάνεται με την εφαρμογή συστηματικών, δίκαιων και τεκμηριωμένων στρατηγικών για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, τη θεραπεία και την ανακούφιση χρησιμοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους. Ως εκ τούτου λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό φορτίο της νόσου, το υψηλό ποσοστό καπνιστών και τη γήρανση του πληθυσμού ο καρκίνος του πνεύμονα αναδεικνύεται ως σημαντική υγειονομική προτεραιότητα για τη χώρα και χρήζει ενός οργανωμένου σχεδίου αντιμετώπισης. Μέσα από ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης επενδύοντας στην πρόληψη, στην διάγνωση και στην διαχείριση του καρκίνου του πνεύμονα η Ελλάδα θα καταφέρει να μειώσει τον αριθμό των θανάτων από καρκίνο προσφέροντας στους ασθενείς και στους φροντιστές τους καλύτερη ποιότητας ζωής σε όλα τα στάδια της νόσου.

Οι στρατηγικοί στόχοι ενός τέτοιου προγράμματος θα πρέπει να είναι:

• Χρήση καπνού σε ποσοστό κάτω του 20% έως το 2026 και, αν είναι δυνατόν, ικανοποιώντας τον στόχο της ΕΕ, να φτάσουμε στο 3% το 2040.
• Μείωση των νέων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα κατά 10% πέντε έτη μετά την εφαρμογή του προγράμματος.
• Μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα κατά 30% όταν τελειώσει το πρόγραμμα.
• Αύξηση της 2ετούς και 5ετούς επιβίωσης κατά 35% με την ολοκλήρωση του προγράμματος σε σχέση με το τι ισχύει τώρα.
• Καταγραφή του υψηλότερου ποσοστού ικανοποίησης των ασθενών – πάνω από 80% πρέπει να είναι ο στόχος σε ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Παρεμβάσεις που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση όλων των στατιστικών είναι:

• Ενεργοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Προαγωγής της Σωματικής Άσκησης και της Υγιεινής Διατροφής (ΕΠΠΣΑΥΔ) και ένταξη δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πρόληψη του καρκίνου
• Εκστρατεία ενημέρωσης για την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τις επιπτώσεις της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση και διενέργεια προγράμματων οικολογικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης από το Ελληνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων
• Περίοδος παραπομπής των ασθενών από γενικό ιατρό σε ογκολόγο εντός 2-4 εβδομάδων²
• Χρόνος αναμονής για διενέργεια των διαγνωστικών εξετάσεων στις 7 ημέρες
• Μέσος χρόνος διάγνωσης στις 4 εβδομάδες
• Αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ των βιοδεικτών
• Καθιέρωση επιταχυνόμενης διαδικασίας αξιολόγησης ογκολογικών βιοδεικτών στο ΚΕΣΥ
• Θεσμοθέτηση αποζημίωσης νέων θεραπειών εντός ενός έτους από την έγκριση ΕΜΑ
• Καθιέρωση διαδικασίας για κατάθεση φακέλων στην ΗΤΑ Επιτροπή με την γνωμοδότηση CHMP και επιταχυνόμενη αξιολόγηση νέων ενδείξεων εντός 2μήνου για θεραπείες που είναι ήδη αποζημιούμενες εντός συμφωνίας
• Ανανέωση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών διαχείρισης της νόσου
• Ενδυνάμωση της κλινικής βιοϊατρικής έρευνας
• Δημιουργία διεπιστημονικών ομάδων στα ογκολογικά κέντρα για την ολιστική διαχείριση των ασθενών
• Ανάπτυξη εξωνοσοκομειακών δομών και υπηρεσιών για τη παρηγορητική φροντίδα των ασθενών
• Ανάπτυξη κατ’ οίκον νοσηλείας με 24ωρη φροντίδα και τακτικές μονάδες φροντίδας

Οι βασικές αρχές του Σχεδίου Δράσης για τον καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα βασίζονται σε:

• Προσανατολισμό στους στόχους που καθοδηγούν συνεχώς τις διαδικασίες για τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα και των φροντιστών τους
• Εστίαση στις ανάγκες των ανθρώπων, πράγμα που συνεπάγεται εστίαση στους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και τους φροντιστές τους καλύπτοντας τις ανάγκες τους και διασφαλίζοντας την ενεργό συμμετοχή τους
• Συστηματική διαδικασία λήψης αποφάσεων, με βάση δεδομένα, κοινωνικές αξίες και αποτελεσματική χρήση των πόρων
• Συνεργασία, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα μέσω συνεργασιών που βασίζονται στην εμπιστοσύνη και τη συμπληρωματικότητα από διάφορους κλάδους και τομείς
• Εξατομίκευση: Δεν υπάρχουν δύο ίδιοι ασθενείς, είτε όσον αφορά τη νόσο τους είτε τις ανάγκες τους. Υπάρχει ανάγκη για καλύτερη εξατομίκευση των προσεγγίσεων. Η περίοδος πριν και μετά τη θεραπεία είναι εξίσου σημαντικές όσο και η περίοδος της θεραπείας: Αυτή η στρατηγική δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, καθώς και στη ζωή με και πέρα από τον καρκίνο και τη φροντίδα στο τέλος της ζωής.
• Ενίσχυση αυτοδιαχείρισης της υγείας: Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ενδυναμωμένοι και να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που διασφαλίζουν τη διατήρηση της υγείας τους και τη διαχείριση των αναγκών τους
• Δεδομένα ως οδηγοί για την συνεχή βελτίωση και παρακολούθηση: Υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες για τη μείωση της διαφορών στα αποτελέσματα των ασθενών και την πρόοδο μέσω της καινοτομίας και της τεχνολογίας.

Παραπομπές:

^{1 https://www.who.int/cancer/nccp/en/}

^{2 Στόχοι βασισμένοι στο σχέδιο Δράσης στο Η.Β. ACHIEVING WORLD-CLASS CANCER OUTCOMES A STRATEGY FOR ENGLAND 2015-2020}